www.ziyouz.com kutubxonasi
233
boshlab chiqdi. Hovlida qora qo‘tos sigir kavshanib turibdi. O‘ng tomondagi tekis boshoq
tortgan bug‘doy dalasi shabadadan mayin to‘lqinlanadi. To‘g‘rida suvi ko‘m-ko‘k
kattakon ko‘l tovlanib ko‘rindi...
Uy ichi ozoda, ammo jihozlar kambag‘alona. Bo‘yra ustiga sholcha tashlangan. Salim ota
Akbarni to‘rga o‘tkazib, dasturxonga to‘rtta bug‘doy non qo‘ydi. Xotini sopol kosada
qo‘tosning qatig‘idan keltirdi. Akbar qatiqni kosaning labidan xo‘plab ichar ekan, bu unga
behad shirin tuyuldi. U tokchadagi kitoblarga qiziqib qaradi.
Salim ota Jaloliddin Rumiyning «Masnaviy va ma’naviy»sini, Farididdin Attorning
«Kuliyoti»ni, Xusrav Dehlaviyning «Xamsa»sini, Navoiyning «Chordevon»ini unga bir-bir
olib ko‘rsatdi.
— Men yiqqan yagona boylik mana shu kitoblarimdir, — dedi.
— Siz mendan boyroqsiz, Salim ota! — dedi Akbar. — Sizdagi ma’naviy boylikni men hali
o‘z qalbimga zarralab yig‘olganim yo‘q. Shuning uchun menga saxovat ko‘rsating.
— Bajonidil, borimni sizga in’om etishga tayyormen.
Akbar Salim otaning uyidan tashqariga chiqdi-yu, bu yerdagi havoning tozaligidan,
o‘rmon, ko‘l, bug‘doyzor — hammasining go‘zalligidan, eng muhimi, otaning qiyofasidagi
soflikdan qalbi yayrayotganini sezdi. Ruhidagi karaxtlik tarqab ketgan, olam ko‘ziga
bolalikdagiday jozibali ko‘rinar, dilida so‘nib qolgan chiroqlar parpirab yonib ketgan,
istiqbolga ishonch, yaxshi ishlar qilish ishtiyoqi yana uyg‘ongan edi. O‘rmondagi tabiat
ham tiriltira olmagan ichki kuchlarni shu tabiat bilan hamkor bo‘lgan Salim otaning
ma’naviyati tiriltirib yuborgan edi.
— Salim ota, hech kimga aytmagan sirlarimni men sizga aytdim. Endi hech kimga
ishonib topshira olmaydigan istiqbolimni ham sizning panohingizga olib kelmoqchimen.
Jodha Bayning uch oylik homilasi bor. Uni ham farzand o‘rnida ko‘rsangiz. Bugun
mening o‘lik hislarimni qayta tiriltirgan tabiat-u ma’naviyat shoyad undagi hayotiy
kuchlarni yuzaga chiqarsa. Biz orzu qilgan zurriyod zora sizning qanotingiz ostida
dunyoga kelsa!..
Akbar xotinini Salim otaning kulbasi yoniga ko‘chirtirib kelmoqchi ekanini sezgan
mo‘ysafid podshoh-u malika bilan birga qancha sipohi, qancha kaniz-u xizmatkor bu
yerlarga kelishini, ular bilan muomala qilish qanchalik qiyin bo‘lishini ko‘z oldiga keltirdi.
O‘zi podsho bo‘lganda saroyda yashab ko‘rgan va uning murakkab muhitidan yurak
oldirib qo‘ygan Salim ota Akbarning niyatidan astoydil tashvishga tushdi:
— Hazratim, malikalarga yuzlab odamlar xizmat qilurlar. Ularga keng joy zarur. Bundan
o‘n mil narida— Sekri tog‘i etagida Bobur bobongiz qurdirgan ko‘shk bor. Kattakon Bog‘i
Fathga barcha xizmat-kor-u soqchilar ham joy bo‘lurlar.
— Agar siz ham Bog‘i Fathga borib tursangiz, mayli, Jodha Bayni o‘sha yerda
panohingizga topshirgaymen.
— Lekin meni... ma’zur tuting. Shohlar ko‘shkiga qaytib qadam bosmaslikka ahd
qilganmen. Qariganimda bu ahdimni buzolmagaymen.
— Ammo shohlar ham odam-ku, Salim ota Shohlarga ko‘z tikkan balolar qanchalik
ko‘pligini boshqalar bilmasa ham siz bilursiz.
— Balogardon — xalqdir. Men buni onangizga aytgan edim.
— Lekin shoh bilan xalqning orasini to‘sib turgan g‘ovlar qanchalik ko‘p! Men hali bu
g‘ovlardan oshib o‘tolgan emasmen... Faqat siz taqdir taqozosi bilan ota-onam orqali
dilimga yaqin bo‘lib qoldingiz. O‘zingiz ham podsho bo‘lib ko‘rgan ekansiz. Bu qanday bir
serozor, tikanlarga to‘lgan ish ekanini bilursiz. Bugun mening dilimga qadalib turgan
qancha tikanni siz olib tashladingiz. Salim ota, ishoning, men o‘zim uchun sizdan
beg‘arazroq balogardon topolganim yo‘q! Shuning uchun Jodha Bayni ham qanotingiz
ostiga olib kelmoqchimen. Ruxsat bering, shu uychangiz yoniga ikkovimiz uchun chodir
Humoyun va Akbar – Avlodlar dovoni (roman). Pirimqul Qodirov
Do'stlaringiz bilan baham: |