www.ziyouz.com kutubxonasi
241
qo‘llarini bog‘lab sudrab chiqdilar. Uning ketidan ikkita navkar qo‘lidan tutib olib
kelayotgan madrasa qorovuli:
— Meni qo‘yvoring, bu Po‘lat vasvasni men kirgizganim yo‘q! — deb javradi. — Kasofati
o‘ziga ursin! Ikkinchi oshiyonga yashiriqcha chiqqan! Men ko‘rsam uni madrasaga
kirgizarmidim? Nomahram devona ayvonga osmondan tushganmi? Navzan billoh, be-
xabarmen!
Ko‘zlari quturgan ho‘kizning ko‘zlariga o‘xshab qontalash bo‘lib turgan Po‘lat vasvas
Akbarning tirik qolganini ko‘rib:
— Sendek dindan qaytgan dahriy podshoni o‘ldirish ham oz! — deb baqirdi. — Sen nuqul
kofirlarga yon bosding, qancha mo‘min-musulmonni o‘ldirding! Adhamxon, Aliqulixon,
Bahodirxon mening qadrdonlarim edi. Payg‘ambar avlodidan bo‘lgan qancha sayid-u
xo‘jalarni quvg‘in qilding! O‘zingga o‘xshagan dahriy chol Salim Cheshtiga sig‘inding!
Meni ham o‘ldirmoqchi bo‘lib yurganingni eshitdim. Osmondan vahiy keldi! Shuning
uchun avval o‘zingni o‘ldirmoqchimen! Vodarig‘, dushmanim hamon tirik!
Jalolxon Po‘lat vasvasning kekirdagiga bir urib, ovozini o‘chirdi. Akbar Jalolxonga:
— Buni tirik saqlamoq kerak! — dedi. — Vazir Jamilga eltib topshiring. Ketida kimlar
turganini aniqlasin.
Po‘lat vasvasning boshiga qop kiydirib, oyog‘ini ham bog‘lashdi, uni navkaralardan biri
otiga o‘ngarib qal’aga olib ketdi. Akbarning yelkasidan boshlangan og‘riq butun badaniga
tarqab, isitmasi ko‘tarila boshladi. Otini keltirganlarida uzangiga oyoq qo‘yolmay
gandirakladi. Qo‘llarini qimirlatsa yelkasidagi og‘riq chidab bo‘lmas darajada zo‘rayib
ketardi. Lekin yomon ovozalar ko‘paymasligi uchun u tishini-tishiga qo‘yib mulozimlari
yordamida otga mindi-yu, ming azob bilan Puran qal’aga yetib bordi.
Bu yerda tabiblar og‘riqni bosadigan dorilar berib, uni davolashga tushdilar. Har uch-
to‘rt soatda vazir Jamil kelib, Po‘lat vasvasning tergovi qanday borayotganini aytib turdi:
— Hazratim, bu devona kimlarning qutqusiga uchib shu ablahlikni qilganini aytib
berolmadi. Gaplari poyma-poy. Kim ilkiga o‘q-yoy bergani ham esida yo‘q.
— Qani o‘sha o‘q-yoy? Qurolni taftish qildingizmi?
Vazir Jamil Akbarga otilgan yoy o‘qini va kamonni keltirib ko‘rsatdi:
— Hayriyatki, yoy o‘qiga zahar surmagan ekanlar, buni tekshirib aniqladik, — dedi.
Akbar sog‘ qo‘li bilan kamonni aylantirib ko‘rdi. Uning ko‘zga tashlanadigan joylari
kumush va sadaf bilan ziynatlangan, kamonning o‘zi eng qattiq irg‘ay yog‘ochidan
qilingan edi.
— Irg‘ay Movarounnahr tog‘larida ko‘p o‘sgay, — dedi Akbar. — Kamonni turonlik ustalar
yasagan bo‘lmasin?
Vazir Jamil kamonning ichki tomonida yog‘ochga o‘yib yozilgan bir yozuv ko‘rdi:
— Siz haqsiz, hazratim! «Amali usto olim Shoshiy» deb yozilmishdir. Ob-bo, ablahlar-ey!
Jahonga mashhur kamoni shoshiyni Po‘lat vasvasning ilkiga kim tutqizgan ekan?
Jarohat og‘rig‘idan isitmasi ko‘tarila boshlagan Akbar vazir Jamilga shiddat qilib dedi:
— Buni siz aniqlamog‘ingiz kerak! Vasvas qayerlarda turgan, kimlar bilan uchrashgan?..
Boring, eng mohir taftishchilarni ishga soling!
— Bosh ustiga, hazratim! — deb vazir Jamil orqasi bilan yurib chiqib ketdi.
Akbar sadaf va kumushlari nafis jilo berib tovlanayotgan kamoni shoshiyning qizg‘ish
irg‘ay sopiga tikilganicha og‘ir o‘yga toldi.
Bobolar yurti Movarounnahrni u tushida ko‘rganmi yoki go‘dakligida Xonzoda begim uni
Kobuldan Farg‘ona vodiysiga, Toshkent va Samarqandga olib borib kelganmidi — buni
aniq bilmaydi. Lekin bobosining kitobida tasvirlangan O‘shning lolalari, Andijonning
nashvatisi, Marg‘ilonning katta dona anorlari, Isfara bodomzorlari xuddi bolalikda
ko‘rilgan unutilmas ajoyibotlardek xotirasida aniq gavdalanadi. Akbar Samarqand-u
Humoyun va Akbar – Avlodlar dovoni (roman). Pirimqul Qodirov
Do'stlaringiz bilan baham: |