Tasseming bu modda bilan olib bor"" I eksperimental ishiari natijalari

Kolloid-dispers sisternalarni olish usullari
Kolloid  eritmalar  dag’al  dispers 
sistemalar  bilan 
chin 
eritmalarning  oraliq  holatini  egaUagani  uchun  ulami  bir  biriga 
qarama-qarshi  bo'lgan  ikki  usullarda  hosil  qilish  mumkin.  Ulaming 
biri  yirikroq  zarrachalarni  maydalash,  ikkinchisi  esa  molekula  yoki 
ionlardati  yirikroq  zarrachalar  (agregatlar  yoki  assotsiatlar)  hosil 
qilishdan  iborat;  birinchi  xil  usullarga 
dispergatsiya,
  ikkinchisiga  -  
kondensatsiya
 deyiladi.
Dispergatsiya
  usulida  kolloid  eritmalar hosil  qilish  uchun  qattiq 
jism  stabilizator  bilan  birga  mexanik  usulda  kolloid  tegirmon  yoki 
vibrotegirmonlarda  kukun  qilib  maydalanadi,  elektr  yoki  ultratovush 
yordamida suyuq lik ichida kukunga aylantiriladi.
439

---

Georg  Bredig
  (1868-1944  у.у.)  -   nemis  fizigi,  1898-yilda 
metallar 
zollarini 
olishda 
“changlatish 
usuli ”ni
 
qo'Hagan,  Barqaror zol hosil bo'lishi uchun  eritmaga 
ozgina  ishqor  qo'shiladi.  Bu  usulda  asosan  nodir 
metallar  (oltin,  kumush)ning  zollari  olinadi.  Bunda 
kolloid  eritmasi  olinishi  kerak  metall  simlari  musbat 
va  manfiy  qutb  sifatida  bir-biriga tekkizilganda  elektr 
yoyi  hosil  qiladi  va  metall  dispersion  muhitda 
changlana boshlaydi.
Ultratovush 
yordamida 
“changlatish”.
 
Ultratovush 
to'lqinlarining 
kuchli 
tebranish 
maydoniga 
bir-biri 
bilan 
aralashmaydigan  ikki  suyuqlik  solingan  idish  qo'yilsa,  barqaror 
emulsiya 
hosil  bo'ladi.  Bu  usulda  bo'yoq,  oltingugurt,  simob, 
qo'rg’oshin,  rux,  kauchuk,  kraxmal  va  boshqa  moddalaming  kolloid 
eritmalari  olinadi.
Peptizatsiya  usuli
  zolning  koagullanish  mahsuloti  (gel,  iviqlar, 
cho'kmalar)ni  qaytadan  kolloid  eritma  holiga  o'tkazish  peptizatsiya 
deyiladi.  Bu  jarayonni  amalga  oshirish  uchun  kolloid  cho'kmasiga 
elektrolitlar yoki sirt faol moddalar qo'shiladi.
Fizik kondensatlash usulida
 dispersion muhitga qattiq jism bug’i 
yuboriladi.  Bu  usul  bilan  simob,  selen,  oltingugurt,  fosfor  zollari 
olinadi.  Rus  olimfari  A.  I.  Shalnikov  va  S.Z.  Roginskiylar  modda 
bug’ini  qattiq  sovutilgan  sirtda  kondetjsatlab  kolloid  eritmalar  hosil 
qilish  usulini  ishlab  chiqdilar.  Ular  bu  usul  bilan  Hg,  Cd,  Se,  S  ning 
gidrozollarini, Hg, Cd, K, PI, Cs, Na laming organozollarini olishdi.
Kimyoviy  kondensatlash  usuli
  -   qaytarilish,  gidrolizlanish, 
oksidlanish,  almashinish  va  boshqa  kimyoviy  reaksiyalar  natijasida 
qiyin eruvchan birikmalar hosil bo'lishiga asoslangan.
Kolloid 
sisternalarni 
hosil 
qilishning 
eng 
ahamiyatlisi 
dispergatsiya usulidir, chunki  undan nafaqat kolloid sisternalarni  hosil 
qilishda  balki,  tabiatda,  texnikada,  kimyoviy  ishlab  chiqarishda 
foydalaniladi.  Masalan,  bo'yoqlar  olishda  yuqori  disperslikka  ega 
bo'lgan  ranglar  kukunlarini  tayyorlash,  surkov  moylari  uchun  grafit 
suspenziyalari  tayyorlash,  ko'm ir  va  foydali  qazilma  rudalarini 
boyitish shu jumladandir.
440

---

Kolloid eritmalami tozalash  usullari
Kolloid eritma hosil bo'lganda ulaming tarkibida dispers fazadan 
tashqari  dispers  sistema  barqarorligiga  salbiy  ta'sir  ko'rsatuvchi 
kislota,  asos  va  tuzlar  ham  bo'ladi.  Kolloid  eritma  tarkibidan 
oshiqcha  elektrolitlami  yo'qotish  uchun