Tasseming bu modda bilan olib bor"" I eksperimental ishiari natijalari

giya,  biofizika,  genetika  va  biofarmasiya)
  tibbiyot,  qishloq  xo'jaligi, 
kimyo  sanoati,  ekologik  himoya,  mikrobiologiya  va  oziq-ovqat 
sohalarining  ehtiyojlarini  qondirishga  yo'nalishida  erishilgan  ilmiy- 
amaliy va texnologiya yutuqlarni kiritamiz. Buning uchun  1980-2013- 
yillarda  kimyo,  tibbiyot  va  fiziologiya  sohalari  bo'yicha  Nobel 
mukofoti  sovrindorlarini  yillar  va  baza^iy  mutaxassisliklar  kesimida 
qarab chiqamiz.
Kimyo  sohasida  1980-2013-yillarda 
biologiya+biokimyo
 yo'na­
lishi bo'yicha berilgan  Nobel mukofoti keyingi  33  yil mobaynida 
13
 
marta
  biolog,  shifokor  va  biokimyogarlarga  topshirilgan.  Masalan, 
2012-yil  kimyo  bo'yicha Nobel  mukofoti  sovrindorlari  R.  Lefkovits 
(diplomi bo'yicha kardiolog) va. B.Kobilka (diplomi bo'yicha fiziolog) 
tibbiyot professorlaridir.
1980-2013  yillar  mobaynida 
tibbiyot  va  jiziologiya
  bo'yicha 
Nobel  mukofoti jami  sovrindorlar 75  kishi  bo’lsa,  20 yil davomida bu 
mukofot 
biologiya+biokimyo
  yo'nalishi  bo'yicha  45  nafar  olimlarga 
berilgan.  Bu  obyektiv  ma'lumotlar  XXI  asr  boshida  biologiya 
fanlarining,  jumladan,  biokimyoning  insoniyat  ehtiyojlariga  mos 
ravishda  ilm-fan taraqqiyotining yetakchi o'rinlarga chiqayotganligini 
va yaqin yillarda bu tendensiya  saqlanib qolishini ko'rsatadi.
432

---

Mutaxassislarning  taxminicha,  2010-2025  yillarda  biokimyo  va 
moiekulyar biologiya, tibbiyot va fiziologiya  fanlarining tezkor rivoji 
bir  qator  umulashtiruvchi  yo'nalishlarda  amalga  oshadi.  2015-2025- 
yillarda  biokoordinatsion  birikmalar  (tarkibida  metall  kompleksi 
tutgan  va  organizmdagi  biokimyoviy  jarayonlarga  katalitik  ta'sir 
ko'rsatuvchi 
biomolekulalar) 
sintezi 
va 
amalaiy 
qo'llanishi 
rivojlanadi. Eng so'nggi yangiliklardan biri -  yaqin kelajakda 
biologik
 
mih-ochiplar
  yangi  avlodini  yaratish  va  organizmda  borayotgan 
biokimyoviy jarayonlaming uzluksiz monitoringi amalga oshiriladi.
Tayanch iboralar
Biokimyo. Vitalizm. Vitaminlar. Gormonlar.  Oqsillar. Yog’lar. 
Mineral moddalar. Fermentlar. Hujayra metabolizmi.  Substrat. Aerob 
va  anaerob sharoit. Kofaktor. Mitoxondriya. Nuklein kislotalar. ADF. 
ATF. RNK. DNK. Gen muhandisligi. Biotexnologiya,  Biomolekula. 
Insulin.  Biokoordinatsion birikmalar. Biologik mikrochiplar.
Nazorat savollari
1. Biokimyo rivojining  1-4 bosqichlari xususiyatlarini keltiring.
2.  Biokimyo  fanining  shakllanishida  kimlar  dastlabki  tamal 
toshini qo'ydi?
3.  Kimning harakatlari bilan  birinchi biokimyo kafedrasi qachon 
va qayerda ochildi?
4. Bioorganik kimyo fani predmeti va obyektlarini ta'riflang.
5. Biopolimeriar va bioregulyatorlar farqini misollarda izohlang.
6. E. Fisheming polipeptidiar nazariyasini tushuntiring.
7. Metabolizm nima ? Hujayra metabolizmiga misollar keltiring.
8. 
in vivo
 va 
in vitro
  tushunchalarini misollar bilan  izohlang.
9. 
DNK  qo'sh  spiral  modeli  qachon  va  kim  tomonidan 
ochilgan?
10.  “Immobillashgan  fermentlar” haqida  ma'lumot bering.
11.  Biokimyo faniga asos solgan chet ellik olimlami bilasizmi ?
12.  Vitaminlaming 
hayotiy  ahamiyati  nimada  ?  Misollar 
keltiring  .
433

---

13. Oqsillar haqida qisqacha ma'lumotlar keltiring.
14. Gormonlaming ochilishi va hayotiy ahamiyatini izohlang.
15.  Genetik kod alfavitini  misollarda izohlang.
16. Moiekulyar biologiyaning asosiy yutuqlarini keltiring.
17. XXI asrda biokimyo qaysi yo'nalishlar bo'yicha rivojlanadi?