Tasseming bu modda bilan olib bor"" I eksperimental ishiari natijalari

bradikinin;  angiotenzin,  deaminooksitotsin  va  insulin
  sintez 
qilindi. 
1969-yilda 
R.Merifild 
va 
B.Gutt  kimyoviy 
usulda 
ribonukleazani  sintez  qilishdi  va  fermentlar  kimyoviy  tabiatga  ega 
ekanligi  isbotlandi.  Qattiq  sirt  yuzasida  peptidlarni  avtomatik  sintez

---

qilish usuli  uchun R.  Merifild  1984-yilda Nobel mukofotiga sazovor 
bo'ldi.
Akadem ik  Yuriy AnatoVevich  Ovchinnikov
 
(1934-1988  yy.)  -  
Yevropa  biokimyogarlar  ilmiy  jamiyatlari  Federa- 
tsiyasi  Prezidenti,  sobiq  SSSR.  FA  vitse-prezidenti, 
FA Prezidiuminmg kimyo-texnologiya va biologiya 
fanlari 
seksiyasirug  raisi, 
M.M. 
Shemyakin
nomidagi 
biokimyo  instituti 
direktori, 
M.V,
Lomonosov  nomidagi  MDU  bioorganik  kimyo 
kafedrasi  mudiri.  Bioorganik  kimyo,  moiekulyar 
biologiya,  oqsil-peptid  moddalar  kimyosi  va  fizik- 
kimyosi  bo’yicha  yirik  olim,  juda  ko’p  davlatlar 
Fanlar  akademiyalarining  a’zosi.  Biopreparatlar 
yaratish  va  ishlab  chiqarish  hamda  RNK  polimeraza  genetikasi  va 
strukturasini o'rganish bo'yicha mashhur olim, shogirdlari  bilan  1973- 
yilda  tarkibida  412  aminokislota  qoldig’i  tutgan  aspartatamino- 
transferazani  o'rgandilar.
1970-yilda  Linn  MargeSis  endosimbiotik  nazariyani  taklif etdi. 
1972-yilda Pol  Berg  DNK molekulasi  tarkibini  o'zgartirish  hisobidan 
uning  xossalari  o'zgarishmi  boshqarish  imkonim  ko'rsatdi  va  bu 
kashfiyot gen  muhandisligi  bo'yicha qo'yilgan  birinchi  qadam  bo'ldi.
1970-1976-yillarda  G. Korana biokimyoviy sintez usulida bakteriofag 
К  ning  zararlangan  DNKsiga  sog’loni  'transport  RNK  biriktirish 
bilan uning funksiyalarini  tiklash  mumkinligini  ko'rsatdi.  Onkologlar, 
bu  usuldan  nasi  suradigan  kasalliklami  davolashda  foydalanishm 
mo'ljallashmoqda.  1968-yilda  G.  Korana,  R.Xolli  va  M. Nirenberglar 
/-RNK geni  sintezi uchun  Nobel mukofotiga sazovor bo'ldi.
14.3.  Vitaminlaming ochilish tarixi va hayotiy ahamiyati
Vitaminlar past moiekulyar massaga  ega  bo'lgan turli  kimyoviy 
tabiatga ega organik  birikmalar bo'lib,  ularning asosiy xususiyati jonli 
organizm  uchun  hayotiy  ahamiyatga  ega  ekanligi  va  oziq-ovqat 
mahsulotiari  tarkibiga kirishidir.  Ulaming  kimyoviy  tuzilishi  va jonli 
organizmlarga  ta'sir mexanizmini  chuqur o'rganish uchun  biokimyo, 
ovqatlanish gigienasi, valeologiya va farmakologiya  fanlaridan asosiy 
tushunehalarni  bilish  lozim.  Vitaminlaming  organizmda  asosiy 
vazifalari:  biokimj'oviy  jarayonlarga  katalitik  ta'sir  o'tkazishda  va
426

---

jarayonda  qatnashayotgan  fermentlar  va  gormonlarga  tegishli 
signallar, axborot yetkazib turishdir.  Shu o'rinda, ulaming organizmda 
kam  miqdorlarda  (mg-mkg)  bo'lishi  sababli,  energiya  manbai  bo'la 
olmasligini  ta'kidlash  lozim.  Vitaminlaming  ochilish  tarixi 
kelib 
chiqish  sabablari  noaniq  bo'lgan  kasalliklarga  davo  axtarish  bilan 
bog’liq  turli  tasodifiy  hodisalar, 
mashhur  shaxslar  va  ulaming 
tadqiqotlari  -   kashfiyotlari 
bilan  chambarchas  bog’lanib  ketgan. 
Masalan, shabko'rlik (kechqurun yaxshi ko'rmaslik)ni davolash uchun 
qadimgi Misrda bemorga xom jigar berishgan.
Ko'p  asrlar  davomida  dengizchiiar  kasalligi  va  kushandasi 
hisoblangan  singa  organizmda 
vitamin  С  yetishmaslikdan  kelib 
chiqadi.  Singa  dastidan  1268-yilda  Qohirani  qamal  qilgan  Lyudovik 
IX  ritsarlari,  komandor Vitus  Bering,  Shimoliy  qutb  tadqiqotchila- 
ridan  Georgiy  Sedov  o'limga  yuz  tutishgan.  Mashhur  sayohatchi 
Vasko  Da  Gama  (1497-1499  yy.)  Yevropadan  Hindistonga  o'tish 
yo'lini  oehgan  2  yillik  ekspeditsiyasi  yakunida  bir necha yuz  kishilik 
komandasidan  55  kishi  omon  qolgan.  Britaniyalik  shifokor