Book · September 005 citations 35 reads 4,397 author

3.5.3.  Romantik ve Klasik Dönem Çeviri Etkinliği (17 ve 18. 
yüzyıl)  
Düşünsel ve bilimsel alan gerek çeviri etkinliği, gerekse çeviri süreci-
nin işleyişinden bu biçimde etkilenirken, çeviri ediminin de çevresindeki 
bu değişikliklerden ve gelişmelerden etkilenmemesi sözkonusu olamaz. 
Çeviri  ediminin  doğası  gereği  devingen  bir  yapıya  sahip  olması,  çevir-
menleri çeviri norm ve yöntemleri konusunda yeni arayışlara sokmuştur. 
17. ve 18. yüzyıllarda çevirilerde “sözcüğü sözcüğüne” ve “anlama göre” 
çeviri  tartışmalarının  çağlar  sonra  yeniden  “kaynak  metne  sadakat”  ve 
“özgür  çeviri”  kavramları  adı  altında  gündeme  gelmesi,  çeviribilimin 
öteki  bilim  dallarının  kanatları  altından  sıyrılma  çabalarının  16.  ve  17. 
yüzyılda başladığını gösterir. Her ne kadar 17. ve 18. yüzyıl genelde tek 
tip bir normun belirginliği açısından birbirinden kesin sınırlarla ayrılmasa 
da, dönemin yazınsal akımları ve çoğu çevirmenin aynı zamanda yazarlık 
kimliğini  taşıması,  bu  çağlarda  yaşayan  çevirmenlerin  genelde  çeviriye 
daha sorgulayıcı bir gözle bakmalarına yol açmıştır. Başka bir deyişle, bu 
artık çeviri edincinin sorgulanmaya başladığının bir göstergesidir. Örne-
ğin, Popoviç'in “kay(dır)ma” konusunu irdelediği "The Concept of Shift 
of Expression" (1970: 79-81) başlıklı yazısında, 17. yüzyılda Homeros çe-
virilerinde yöntem olarak özgün metne bağlılığın ölçüt alındığını belirtir-
ken, 18. yüzyıl Klasik dönemde özgün metnin tümünün erek ekinde aynı 
etkiyi yaratma kaygısı taşıdığından söz etmesi, tarihteki çeviri anlayışıyla 
çağdaş çeviribilim anlayışı arasında yaşanan geçiş dönemi konusunda bir 
fikir verir. Bununla birlikte, çeviribilim sürecini Romantik ve Klasik dö-
nem olarak birbirinden aşırı kesin çizgilerle ayrılması, günümüz geniş öl-
çekli tarihsel anlayışına ters düşer.  

---

 
68 
Konuya çeviribilim ufkundan daha geniş ölçekli bakıldığında, örneğin, 
Klasik diye adlandırılan dönemde kaynak metnin kaynak ekindeki etkisini 
erek ekinde yaratma kaygısının daha yaygın bir biçimde duyulmaya baş-
laması,  kaynak  odaklılıktan  erek  odaklılığa  geçiş  aşamasında  erek  ekin 
normlarının gündeme gelmesi şeklinde de açıklanabilir.