O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta ′ lim vazirligi

K vitamini (filloxinon) 

 

Bu  vitamin  uni birinchi bo‘lib  kashf  qilgan  amerikalik  olim  Kuiki 

nomi  bilan  K  vitamini  deb  ataladi.  U  antigemmoragik  vitamin  ham 

deyiladi, buning sababi uning qon ketishini to‘xtatish xususiyatiga ega 

ekanligidadir.  Ma'lumki  biron  bir  jarohat  tufayli  badandan  qon  oqa 

boshlasa,  u  bir  oz  vaqtdan  keyin  to‘xtaydi,  buning  uchun  qon 

tomirlarining  shikastlangan  devori  fibrin  oqsili  bilan  to‘rsimon  holda 

o‘rab  olinib  yopilishi  kerak.  Fibrin  qon  plazmasida  doimo  mavjud 

bo‘ladigan  fibrinogendan  sintezlanadi.  Bunday  sintezlanish  trombin 

oqsili  ta'siridagina  yuzaga  keladi,  trombin  esa  o‘z  navbatida  qon 

zardobi oqsili–protrombindan hosil bo‘ladi. Bu jarayon uchun maxsus 

ferment–trombikinaza  kerak.  K  vitamini  mana  shu  fermentning  faol 

guruhi  hisoblanadi.  Bu  vitamin  odatda  sog‘lom  odam  yo‘g‘on 

ichagida mavjud bo‘ladigan maxsus mikroblar tomonidan sintez qilib 

turiladi.  Agar  shu  jarayon  tegishli  sabablarga  ko‘ra  kuchsizlansa  yoki 

to‘xtab  qolsa,  kishida  o‘zo‘zidan  burun  qonashi,  ichki  a'zolardan 

qon  ketishi,  qon  qusish  holatlari  kuzatilishi  mumkin.  Mana  shunday 

paytlari bemorga K vitamini preparati berish yoki jigar, karam, ismaloq, 

oshqovoq,  pomidor  kabi  filloxinonga  boy  mahsulotlardan  ko‘proq 

qo‘shilgan  ovqat  yedirish  lozim.  Odamda  uchraydigan  K  vitamini 

taqchilligida  ingichka  ichakda  aynan  shu  vitaminning  qonga  yomon 

so‘rilishi  ham  sabab  bo‘lishi  mumkin.  Ko‘pincha  bunday  holat, 

enterit,  enterokolit  kabi  ichak  kasalliklari  tufayli,  sirroz,  o‘t  yo‘lining 

---

229 

 

qiyshayib  o‘n  ikki  barmoq  ichakka  o‘t  suyuqligi  kam  chiqishi 

xastaliklari oqibatida yuzaga keladi.