Ўзбекистон республикаси Олий ва ўрта махсус таълим

Мустақиллик даражасига, тайёргарлик кўриш методига кўра иншо икки хил бўлади: 1) синф 
ўқувчилари учун умумий бир мавзу асосида жамоавий тайёргарликдан сўнг ёзиладиган иншо; 2) алоҳида 
мавзу асосида индивидуал тайёргарликдан сўнг ёзиладиган индивидуал иншо. 
Жанрига кўра ҳикоя, тасвир, муҳокама тарзидаги иншога бўлинади. Бошланғич синфларда тасвир 
ва муҳокама элементлари мавжуд бўлган ҳикоя тарзидаги иншодан кўпроқ фойдаланилади. 
Иншони тасниф қилиш таълимий вазифаларни чуқур англаш ва методик воситаларни танлашга, 
шунингдек, иш турларини зарурий йўналишда, баравар тақсимлашга ёрдам беради. 
Бошланғич синфларда ёздириладиган иншонинг муҳим турларидан бири кичик ёшдаги 
ўқувчиларнинг шахсий ҳаётий тажрибасига асосланган иншодир. 
Расм асосидаги иншо мактабларда тез-тез ўтказилади, чунки расм болалар нутқий ижодини, 
тасаввурини бойитишга хизмат қилади. Расм болалар сезгисига таъсир этади, ҳаётнинг бола тажрибасида 
ҳали учрамаган томонларини очади. Расм ўқувчиларга таниш бўлган ҳодисаларни чуқур англашга ҳам ёрдам 
беради. 
Расм асосидаги иншонинг уч асосий тури бор: 1) расмлар серияси ёки расмли режа асосида 
ёзиладиган ҳикоя тарзидаги иншо; 2) сюжетли, ўқувчиларни ўйлашга, фараз қилишга ундайдиган бир расм 
асосида ёзиладиган ҳикоя тарзидаги иншо; 3) расмни тасвирлаш (тасвирий иншо). ´қувчилар аввал расмлар 
серияси асосида, сўнг бир расм асосида, ундан сўнг тасвирий иншо ёзиш (расмни тасвирлаш)га ўргатилади. 
Дастурга кўра, 1-синф ўқувчилари ўйинлари, меҳнатлари, воқеа-ҳодисалар ҳақидаги таассуротлари 
асосида ўқитувчи раҳбарлигида ҳикоя тузишлари ва уни маълум тайёргарликдан сўнг ёзишлари; 2 - синфда 
расмлар серияси асосида кичик ҳикоя тузиш ва уни жамоа тарзда тузилган режа асосида ёзиш; табиатни 
кузатиш ва меҳнат жараёни ҳақида, болаларнинг ўйинлари, ишлари, сайиллари ҳақида, аввал ўқитувчи 
раҳбарлигида, кейин мустақил равишда кичик ҳикоя тузиш ва уни ёзиш, шахсий ишлари ҳақида хат ёза 
олиш; 3 - синфда расмлар (бир мавзуга оид бир неча расм, сюжетли бир расм, расмни тасвирлаш) асосида, 
ҳаётий тажрибалари, кузатишлари, экскурсиялардан олган таассуротлари асосида режани, аввал коллектив 
равишда, кейин мус-тақил тузиб ҳикоя қилиш ва уни ёзиш талаб этилади. 
Бошланғич синфларда иншо таълимий характерда бўлади, 3- синфдагнна текширув иншо ўтказиш 
мумкин. Рағбатлантириш мақсадида таълимий иншолар ҳам баҳоланади, лекин салбий баҳо қўйиш тавсия 
этилмайди. 
Бошланғич синфларда ёзма иншога нисбатан оғзаки иншо кўп ўтказилади. Оғзаки ҳикоя тузиш бола 
мактабга келган биринчи кунларданоқ бошланади, ёзма иншо эса 1-синф охири ва 2-синфдан 
бошлаб.ўтказилади.