Бола шахсида салбий ўзгаришларни келтириб чиқарувчи ташқи таъсирларнинг психологик-педагогик асослари

1. Таҳдид (хавотирланиш). 
2. Резистентлик (чидаш). 
3. Ҳолдан тойиш, мадорсизланиш.
Стресслар инсон учун хавфли ва ижобий бўлиши мумкин. Инсон ҳаёти 
давомида жуда кўплаб ўй фикрлар пайдо бўлади, буларнинг барчаси мияга катта 
юк юклайди. Натижада руҳиятнинг мосланиш функцияси пасаяди ва стрессга 
олиб келади. Стрессларсиз ҳаёт кечириб бўлмайди, чунки стрессларнинг 
бўлмаслиги бу ўлим билан баробар деган эди Г.Селье. Демак стресс 
организмнинг фавқулотдаги ҳолатларга носпецифик реакциясидир. 
Бугунги кунда кўпчилик пандимия шароитида стресс, хавотир ёки қўрқув 
каби салбий ҳолатлар кузатилаётгани табиий. Уларга психологик ёрдам кўрсатиш 
ҳозирги вақтда жуда долзарб. Психологик мазмунга кўра, пандимия шароитидаги 
безовталик одамларда вазиятни янада қийинлаштиради. Шу сабабли баъзи 
фойдали маслаҳатларни бериб ўтамиз: 
1. Ишончли манбааларни ўқинг. (Касаллик ҳақида Жаҳон сағлиқни 
сақлаш ташкилоти ва Республика соғлиқни сақлаш идораларининг ишончли 

---

Бола шахсида салбий ўзгаришларни келтириб чиқарувчи ташқи таъсирларнинг психологик-педагогик асослари 
131 
манбаларига таяниш жуда муҳимдир.) Агар сиз янгиликларни ўқиётганингизда 
ўзингизда ваҳима қўзғалишини ҳис этсангиз ва хавотирлик ҳиссси сизда ошса, 
интернетда ўтиришдан вақтингизни чекланг. Ваҳимали фикрлар билан ёлғиз 
қолмаслик учун, сиз янгиликларни ўқишингиз учун кунига 30 минут вақт 
ажратишингиз фойдалидир, албатта куннинг биринчи ярмида ўқинг. 
2. Салбий фикрлардан узоқроқ туринг. -Турли хил салбий фикрларга эга 
бўлган одамлар билан баҳслашиш учун куч сарфламасликка ҳаракат қилинг. 
3. Кундалик ҳаракатларингиз ҳақида ўйланг. -Уйқу, овқатланиш, 
жисмоний фаолликни кузатиб боринг, шахсий гигиенага риоя қилинг, шифокор 
тавсиясига амал қилинг, иложи бўлса мунтазам равшда шифокор кўригидан 
ўтинг. 
4. Ёрдам сўрашни унитманг. –Номаълум ва ҳаддан ташқари вазиятларда, 
ёрдам сўрашдан қўрқманг, шаҳсий учрашувлар чекланган пайтда яқинларингиз 
билан мобил алоқада бўлинг. Агар ҳис-туйғулар сизни ортиқча ташвишга 
солаётганини сезсангиз психолог ёки психотерапевтдан ёрдам сўранг.