Microsoft Word mahtumquli ziyouz com doc

www.ziyouz.com kutubxonasi 
6
Turdi shoir: 
– Ul diydordur, yemadilar, to‘ydilar, 
Ul namozdur, qiyomatga qo‘ydilar, 
Nasimiyning tovonidan so‘ydilar, 
Bizdan salom bo‘lsin, javob shundaydir... 
 
Savol-javob she’rlarida "tajohuli orifona" tarzida, ya’ni bilib turib bilmaslikka olib, 
zamondoshining iste’dodi va ilmi-ma’rifatini sinash uchun savollar o‘rtaga qo‘yiladi. Bu 
so‘roqlarga javob berish uchun esa iste’doddan tashqari, keng qamrov, nozik farosat, 
ulkan ilm-irfon ham bo‘lishi zarur. 
 
* * *  
 
Aytganimizdek, Maxtumquli faqat iste’dodli shoir emas, balki ulkan alloma, ahli hol, ahli 
sirr, ahli hikmat bo‘lgan orif zotdir. Ma’no olamida uning bir qancha aziz siymolar bilan 
irtiboti borligi anglashiladi. Bir qancha she’rida u haq Payg‘ambarlar, mashhur avliyolar 
bilan bog‘liq tushlarini farah va shukrona bilan bayon etadi. Chunonchi, hazrati Shoh 
Bahouddin Naqshband huzurida olgan fayzlarini bunday ifodalaydi: 
 
Bir kecha yotardim, Shohi Naqshband 
Karami jo‘sh urib, bir non ketirdi; 
O’ng qo‘lida boda – gulgun sharobi, 
Chap qo‘lida toza biryon ketirdi... 
 
She’rda Maxtumquli Bahouddin Naqshband hazratlarining ma’naviy tavajjuh va 
himmatlariga mazhar bo‘lganini oshkor etmoqda. "Boda – gulgun sharob"dan murod 
ishqi ilohiy, ulug‘ valiy ruhoniyatidan yetgan ma’naviy tavajjuh, "toza biryon" esa hikmat 
natijasi bo‘lgan ma’naviy nasibadir. 
Boshqa bir she’rida shoir "sayron ichinda" – sulukdagi sayr chog‘ida Payg‘ambarlar va 
aziz avliyolardan iborat nafar siymoni ko‘rganini bildiradi va: Turkiston egasi – Xoja 
Ahmad Yassaviy ham ular orasida borligini aytadi: 
 
Turkiston egasi – sarvar, 
Imom Qosim, Imom Ja’far, 
Yahyo bilan Nuh Payg‘ambar, 
Boyazid Sulton ichinda... 
 
She’rda zikr qilingan Imom Qosim – xojagon silsilasidan hazrati Qosim ibni Muhammad 
ibni Abu Bakri Siddiq, Imomi Ja’far esa hazrati Ja’fari Sodiq raziyallohu anhumo 
hazratlaridir. She’r yakunida shoir: "Maxtumquli, sirim ko‘pdur..." deb o‘z-o‘ziga 
sig‘mayotganini, loyiq sirdosh izlayotganini bildirib o‘tadi. 
Shoir ijodida ilohiy ishq mavzuyi alohida o‘rin tutadi. Ammo u ko‘plab mumtoz 
shoirlardek, ijodda majoziy muhabbatni bahona qilmaydi, balki haqiqatni kuylaydi. Shoir 
aytadi: 
 
Oshiqlar Haq ishqinda 
Hayrondadir-hayronda. 
Ko‘z intizor izinda 
Giryondadir-giryonda... 

---

Saylanma. Maxtumquli