Мавзу: Паразитизмнинг ва трансмиссив табиий манбали касалликларнинг биологик асослари. Тиббиёт протозоологияси. Маъруза материаллари

Касалликни олдини олиш усуллари: а) хомлигича ейиладиган мева, сабзавот 
ва бошқа масаллиқларни яхшилаб ювиш; б) сувни қайнатиб ичиш; в)пиши-
рилган озиқ-овқат ва ичиладиган сувни ёпиқ идишда сақлаш; г) пашшаларни 
қириш; л) овқатдан олдин ва хожатдан кейин қўлларни ювиш; е) паразит 
ташувчиларни, айниқса, озиқ-овқат корхоналарида, болалар боғчаларида 
ишлайдиганларни ўз вақтида аниқлаб даволаш каби вазифаларни ўз ичига 
олади. 

---

Трихомонадалар авлоди (Trichomonas) трихомонодоз деган касаллик- 
ларнинг чақирувчилари бўлиб, уч турни ўз ичига олади: ичак трихомонада- 
си - Trichomonasintestinalis қин трихомонадаси -Trichomonosvaginalis ва оғиз 
трихомонадаси - Trichomonastenax. 
Ичак трихомонадаси йўғон ичакда паразитлик қилади, қин трихомона- 
даси эса аёл ва эркакларнинг сийдик ҳамда жинсий йўлларида ҳаёт кечиради.
Морфологик тузилиши. Трихомонодаларнинг танаси овал шаклда бўлиб, 
орқа қисми ингичкалашиб кетган. Тана ўлчами 5 -15 мкм (ичак 
трихомонадаси) ва 15 - 30 мкм (қин трихомонадаси) гача бўлади. Олдинги 
қисмида кўпиксимон ядроси жойлашган бўлиб, ядро олдида блефаропласт 
ётади. Барча хивчинлилар синфи вакиллари сингарн трихомонадаларнинг 
ҳаракат органоидларига хивчинлари киради. Уларнинг учта ёки тўртта эркин 
хивчинлари танасининг олд томонида жойлашган бўлади. Трихомо- 
наданинг танаси бўйлаб узунасига кетган таянч, ўзак-аксостил жойлашган, 
чети бўйлаб тўлқинланувчи мембрана (парда) ётади. +ин трихомонадаси ва 
оғиз трихомонадасининг тўлкинланувчи мембранаси қисқа бўлиб, тананииг 
тўртдан ёки бешдан бир қисмини ташкил қилади(266 – расм). 
266-расм Трипаносомаларнинг вегетатив шакллари 
Трихомонадалар икки усул билан озиқланади: озиқ модда-ларни тана- 
нинг юзаси билан шимади (осмотик усули) ёки ҳужайра оғзи - цитостом 
орқали (қамраб олиш усули). Лекин ҳозирга қадар қин трихомонадасининг 
цитостоми Аниқланмаган. Трихомонадалар узунасига митоз йўли билан 
бўлинади. Цисталар ҳосил қилиши аниқланмаган. 
Ичак трихомонадаси ифлосланган овқат ёки сув орқали юқади. Ичак 
трихомонодзига ташхис қуйиш учун микроскоп остида бемор ахлати 
текширилиб, вегетатив шакллари аниқланади. 
Қин трихомонодози шахсий гигиена қоидаларига риоя қилмаслик 
натижасида ва жинсий алоқа вақтда ўтади. Ташхис қуйиш учун беморнинг 
сийдик ва жинсий каналларидан суртма олиниб, микроскоп остида 
текширилади. 

---

 Оғиз трихомонадасинннг патогенлик хусусияти аниқланмаган, лекин оғиз 
бўшлиғи ва тиш касалликлари - гингивит, парадонтоз, тиш кариеси билан 
касалланган беморлар орасида кўпроқ учраб туради. Шунинг учун 
стоматология корхоналарида оғиз трихомонадасини аниқлаш усулларига 
алоҳида эътибор бериш керак. Трихомонадаларни аниқлаш учун тиш, милк 
ва оғиз бўшлиғидаги яллиғланган, йиринглаган жойлардан қирма, суртма 
олиниб, микроскоп остида кўрилади.