Молия бозори kitob

Фонд чиқарган акцияларни акционерлик жамиятлари чиқарган акцияларга 
алмаштириш имконияти 
* ИФ чиқарган акцияларни мулкни давлат 
тасарруфидан чиқариш жараёнида ташкил 
этилган 
акционерлик 
жамиятларининг 
Ўзбекистон Республикаси Давлат мулкини 
бошқариш 
ва 
тадбиркорликни 
қўллаб-
қувватлаш давлат қўмитаси эга бўлган, ИФ 
соф 
бойлигининг 
5 
фоизидан 
ортиқ 
миқдордаги 
акцияларига 
алмаштириш 
ҳуқуқига эга эмас 
* ХИФ чиқарган акцияларини акционерлик 
жамиятлари 
акцияларига 
алмаштириш 
ҳуқуқига эга эмас 
Фонд чиқарган акцияларни акциядорлардан сотиб олиш имконияти 
* ИФ фонд акцияларини улар эгалари талабига 
биноан қайта сотиб олиш ҳуқуқига эга 
* ХИФ ўз акцияларини акциядорлардан қайта 
сотиб олиш ҳуқуқига эга эмас 
ХИФлар ёпиқ турдаги инвестиция фонди ҳисобланганлиги сабабли, ўз акцияларини қайта 
сотиб олиш мажбуриятисиз сотади. ХИФнинг хусусийлаштирилган корхоналарнинг 
акцияларидан бошқа бирон бир фонд ва корхонанинг сотиб олиш ва сақлашга ҳаққи йўқ. 
ХИФ дастури қай тартибда амалга оширилади? 
Хифлар дастурини амалга ошириш мақсадида Давлат мулкини бошқариш ва 
тадбиркорликни қўллаб-қувватлаш давлат қўмитаси қошида махсус ишчи гуруҳи ташкил 
этилган. Адлия вазирлиги ХИФларни рўйхатдан ўтказади. Марказ, Молия вазирлиги ва Адлия 
вазирлиги ҳамкорлигида ХИФлар фаолиятини бошқарадиган меъёрий ҳужжатларни ишлаб 
чиқади ва тасдиқлайди. «Вақт» миллий депозитарийси ХИФларга хизмат кўрсатиш учун ягона 
депозитарий технологиясини ишлаб чиқиш ва жорий этишни таъминлайди. 
Дастур лойиҳасини амалга оширишда юқорида зикр қилинганлардан ташқари яна 
қуйидагилар иштирок этади: 
"
Молия ва сугурта хизматлари" кафедраси
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---

75 
ХИФларнинг қимматли қоғозлар мажмуини шакллантирадиган, ХИФлар сармояларини 
бошқарадиган бошқарувчи компаниялар: 
- «Тошкент» республика фонд бирдаси; 
- ХИФлар акцияларини тарқатадиган фонд дўконлари; 
- ХИФларга хизмат кўрсатадиган банклар; 
- ХИФларнинг акциядорлари бўлган Ўзбекистон Республикаси аҳолиси (уларнинг 
иштирокисиз дастурни амалга ошириб бўлмайди). 
ХИФларни қўлаб-қувватлаш дастури икки босқичда амалга оширилди. Биринчи босқич 
1997 йил июнь ойининг охирига қадар давом этди. Бу босқичда ХИФларга 300 дан зиёд ўрта ва 
йирик хусусийлаштирилган корхона акцияларининг 30 фоиз улуши сотилади. Иккинчи босқич 
1997 йил июнь ойидан 1998 йилнинг июнь ойига қадар ўтказилди ва яна 300 та корхонанинг 30 
фоиз акциялари сотилди. Ҳозирги кунда ХИФлар мустақил равишда фаолият кўрсатмоқда. 
Давлат мулкини бошқариш ва тадбиркорликни қўллаб-қувватлаш давлат қўмитаси ҳузуридаги 
қимматли қоғозлар бозори фаолиятини мувофиқлаштириш ва назорат қилиш маркази орқали 
ХИФлар фаолияти устидан назоратни амалга оширади. 
Умуман олганда, ХИФлар дастурини амалга ошириш қуйидаги тартибда бўлади: 
- ХИФлар ташкил этилади; 
- ўз акцияларини аҳолига 100 сумдан сотади; 
- ХИфлар асосий капитали ҳамда сотиб олинаётган акцияларнинг 1/6 қисмини тўлаш учун 
аҳолидан йиғилган пулни сарфлайди; 
- Акцияларни қолган қисми ХИФларга махсус давлат кредити сифатида берилади; 
- ХИФлар акциялар аукционда қатнашади ва уларни сотиб олиш бўйича рақобат қилади; 
- ХИФлар дастурининг бутун биринчи босқичи давомида бундай аукционларда иштирок 
этади ҳамда ўз акцияларини аҳолига сотади; 
- Акциялар бўйича барча муомалаларни «Вақт» миллий депозитарийси кузатиб, рўйхатдан 
ўтказиб боради; 
- ХИФлар акциядорларига ўзининг молиявий фаолияти ҳақида мунтазам ахборот бериб 
боради; 
- ХИФлар фойда олган пайтда акциядорлар дивиденд олиш ёки фонд маблағини янада 
кўпайтириш мақсадида олинган маблағларни қайтадан инвестиция қилиш масаласини ҳал 
этади.