Buqalamun: hikoyalar. / Anton Chexov. T.: Yangi

Odil Rahimiy
tarjimasi
VANKA
Uch oy avval Alyoxin degan etikdo‘zga sho-
girdlikka berilgan to‘qqiz yashar bola Vanka 
Jukov yangi yil bayramiga o‘tar kechasi uxla-
madi. Xo‘jayinlari va boshqa shogirdlar erta-
labki ibodatga ketishgandan keyin u, xo‘jayi-
nining javonidan siyohdon bilan zang bosib 
ketgan ruchkani oldi-da, g‘ijimlangan bir varaq 
qog‘ozni oldiga yozib, xat yozishga kirishdi. Xat-
ni boshlashdan oldin eshikka va derazalarga 
bir necha marta qo‘rqa-pisa qarab qo‘ydi, ikki 
tomoniga etik qoliplari tizib qo‘yilgan sanamga 
ham ko‘z qirini tashladi, xo‘rsinib bir uf tortdi. 
Qog‘ozni o‘rindiq ustiga yozib, uning oldiga tiz 
cho‘kib o‘tirdi.
«Bobojonim Konstantin Makarich! – deb yoza 
boshladi u, xatni. – Men sizga duoyi salom yoz-
moqdaman. Sizni yangi yil bayrami bilan qut-
lab, u tomonlarda omon-eson yurishingizni Xu-
dodan tilab qolaman. Mening otam ham, onam 
ham yo‘q. Sizdan boshqa hech kimim qolmadi».
Vanka sham shu’lasi akslanib turgan qorong‘i 
derazaga qaradi, Jivarev degan boynikida ke-
chasi qorovullik qiladigan bobosi Konstantin 

---

Buqalamun
133
Makarich darrov ko‘z oldiga keldi. Bobosi 65 
yoshlar chamasida kichkinagina, qotmadan 
kelgan, ammo nihoyatda epchil va serharakat, 
yuzlari doim kulib turadigan, ko‘zlari suzuk bir 
chol edi. Kunduzlari u, xizmatkorlar turadigan 
uyda uxlaydi yoki oshpazlarga tegishib o‘tira-
di, kechalari esa keng po‘stinini kiyib, qo‘rg‘on 
tevaragida shaqildog‘ini chalib yuradi. Uning 
ketidan Kashtanka degan qari it va uzun bo‘yi, 
qora juni uchun Vyun deb atalgan yana bir it 
boshlarini osiltirib ergashib yurishadi. Vyun 
juda itoatkor va yuvosh it, o‘z odamlarini ham, 
begonani ham baravar hurmat qiladi, ammo 
unga hech kim ishonmaydi. Uning itoatkorli-
gi va yuvoshligida ayyorlik bor. Bildirmasdan 
kelib oyoqni uzib olishda, muzxonaga kirib, u 
yerdagi go‘sht-yog‘larni urishda, dehqonning 
tovug‘ini qiyratishda undan o‘tkiri yo‘q. Odam-
lar bir necha marta uning keyingi oyoqlarini 
urib mayib qilishgan, ikki marta dorga ham 
osishgan, chala o‘lik qilib ham urishgan, biroq 
har safar omon qolgan.
Bobosi shu tobda darvoza oldida qishloq 
butxonasining charog‘on derazalariga ko‘zini 
suzib turgandir, yo bo‘lmasa sovuqqa qotgani-
dan piymasi bilan qor tepinib, qarollar bilan 
o‘ynashayotgandir... Shaqildog‘ini belbog‘iga 
osib qo‘ygani aniq. Qo‘llarini bir-biriga ish-
qab, sovuqdan seskana-seskana, hiringlaydi 
va yo beka oqsochining, yo oshpazning biqinini 
chimchilaydi.
– Qani, tamakidan hidlaylik, tamakidan, – 
deydi-da, xotinlarga tamaki tutadi.

---

Anton Chexov
134
Xotinlar tamaki hidlab, chuchkurishadi. 
Chol bundan nihoyatda xursand bo‘lib keta-
di-da, qah-qah urib kuladi va:
– Burningni art, yaxlab qopti! – deb qichqi-
radi. Keyin itlarga ham tamaki hidlatishadi. 
Kashtanka chuchkuradi, xafa bo‘lganidan 
boshini chayqay-chayqay, chetga chiqib o‘tira-
di. Vyun odob saqlab, chuchkurmaydi, dumini 
silkitib turadi. Havo shinam, jimjit, musaffo. 
Tun qorong‘i, ammo butun qishloq,uning oppoq 
tomlari mo‘rilaridan buralib-buralib chiqqan 
tutunlari, qirov bosgan kumushday daraxtlar, 
qor bosgan tepaliklar ravshan ko‘rinib turadi. 
Osmon jilvali charaqlab turgan yulduzlar bilan 
to‘la, somon yo‘li ham oydindek yoriq, go‘yo uni 
yuvib, qor bilan ishqalanganday...
Vanka bir xo‘rsinib oldi, peroni siyohga boti-
rib, yana xatni davom ettirdi:
«Kecha bo‘lsa meni o‘lgudek qiynashdi. Xo‘jay-