Инсон ҳуқуқлари умумий назарияси

Мурожаат қилиш хуқуқи икки хил маънога эга:
биринчидан, шахсни давлат ишларида иштироки сифатида, бунда у давлат 
органларига маълум бир таклифни кўриб чиқишни сўрайди;
иккинчидан, қонун томонидан белгиланган хуқуқ ва эркинликларни ҳимоя 
қилиш воситаси сифатида. Бу каби мурожаатлар асосида инсонлар судга, про-
куратурага ва бошқа ваколатли идораларга мурожаат қилишлари мумкин.
Фуқароларни мурожаат қилиш ҳуқуқи давлат аппарати ва фуқаролар ўртаси­
даги муносабатларни янада мустаҳкамлайди ва ўз ҳуқуқ ва эркинликларини 
ҳимоя қилишда энг асосий восита бўлиб хизмат қилади. У асосида давлат 
орган лари ва мансабдор шахслари устидан назорат амалга ошади ва ҳаддан 
ташқари бюроктратияга чек қўяди. Фуқароларнинг мурожаати орқали тезкор 
оператив равишда ҳаракатларни амалга ошириши керак.
Норматив­ҳуқуқий ҳужжатларда ва юридик актларда биз фуқароларнинг 
мурожаатлари қуйидаги турларини кўришимиз мумкин: таклиф шикоят, ариза.
Таклиф — бу фуқароларнинг давлат органлари, маҳаллий ўз­ўзини бошқариш 
органлари, мулк шаклларидан қатъи назар корхона, муассаса ҳамда ташкилотлар, 
жамоат бирлашмаларини ташкил этиш тартиби ва фаолиятини яхшилашга, давлат 
ва ижтимоий ҳаётнинг ҳуқуқий асосларини такомиллаштиришга, давлат ва жами-
ятнинг иқтисодий, сиёсий, ижтимоий­маданий ва бошқа фаолият соҳалари маса-
лаларини ҳал қилишга йўналтирилган фуқароларнинг мурожаатидир.

---

55
Мазкур турдаги мурожаатнинг мақсади давлат ва жамоатчилик тузилмаларини 
ташкил этиш ва фаолиятини яхшилаш, жамият ҳаётининг турли соҳаларида муам-
мовий масалаларни ҳал қилиш, қонунчиликни такомиллаштириш ҳисобланади. 
Ўзининг мазмунига кўра таклифда муайян муаммолар ва уларни ҳал қилиш 
йўллари кўрсатилади. Шу билан бирга таклиф — бу фуқаронинг ҳуқуқ ва эркин-
ликларини бузилиши билан боғлиқ бўлмаган мурожаати ҳамдир.