Инсон ҳуқуқлари умумий назарияси

4.2. Сиёсий ҳуқуқларнинг таркиби, тушунчаси ва турлари
Сиёсий ҳуқуқ ва эркинликлардан кўзланган асосий мақсад фуқароларга давлат 
ишларида қатнашишга имконият беришдир. Улар шахс, жамият ва фуқаролар 
ўртасидаги муносабатларни мустаҳкамлайди. Бу каби ҳуқуқларнинг яхши 
таъминланишига, энг аввало конституциявий тузумнинг мустаҳкамлигига, 
сиёсий маданият даражасига ва уларнинг бу жараёнда иштирок этишидаги 
қизиқишига боғлиқ.
Ўзбекистон Республикаси конституциясида фуқароларнинг қўйидаги 
сиёсий ҳуқуқ ва эркинликлари акс этган:
бирлашишга бўлган ҳуқуқ (34­модда)
йиғилиш, митинг ва намойишлар ўтказиш ҳуқуқи (33­модда)
давлат ва жамият ишларини бошқаришда иштирок этиш (32­модда)
фуқароларнинг мурожаат қилиш ҳуқуқи (35­модда).
Сиёсий ҳуқуқ ва эркинликларнинг энг муҳим таркибий қисми 
бу фуқароларнинг бирлашиш ҳуқуқидир. У сиёсий партияларга бирлашиш-
ни, профессионал касаба уюшмаларига бирлашиш ва бошқа шу каби бирлаш-
малар тузиш ҳуқуқларини ўз ичига олади. Конституцияда жамият ҳаётининг 
ажралмас қисмига айланган кўп партиявийлик ва сиёсий хилма хиллик (плю-
рализм) ҳақида айтиб ўтилган бўлиб, бунга мисол тариқасида президент ва пар-
ламент сайловларини олишимиз мумкин.
Ўзбекистон Республикасидаги сайлов тизими ва тамойиллари Конституци-
яда (XXIII боб), “Ўзбекистон Республикасининг Референдуми тўғрисида”ги 
(1991), “Ўзбекистон Республикаси Президенти сайлови тўғрисида”ги (1991), 
“Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлисига сайлов тўғрисида”ги (1993), “Халқ 
депутатлари вилоят, туман ва шаҳар Кенгашларига сайлов тўғрисида”ги (1999), 
“Фуқаролар сайлов ҳуқуқларининг кафолатлари тўғрисида”ги (1994), “Ўзбекистон 
Республикаси Марказий сайлов комиссияси тўғрисида”ги (1998) қонун каби 
қонунчилик ҳужжатларида ўз аксини топган ва бу қонун ҳужжатлари давр 
ўтиши ҳамда давлат ва жамият ҳаётидаги ислоҳотларни ҳисобга олган ҳолда 
доимий равишда такомиллаштириб борилмоқда.