P h aydarova

iyak-jag‘ suyagini 
hosil qiladi. Mekkel tog‘ayining 
asosiy qismi 
burchak suyak 
deb ataladigan uzun qoplag‘ich 
suyak bilan (bu suyakdan yuqoriga qarab toj o ‘simta chiqadi), 
oldingi qismi esa tish suyagi bilan qoplangan.
Jabra yoylari. 
Baqaning lichinkasi — itbaliqlarda to'rtta 
jabra yoylari bo'lib, voyaga yetgan baqalarda ular til osti ske- 
letini va hiqildoq tarkibidagi tog‘aylarni hosil qilsa kerak (55- 
rasm).
55-rasm. Itbaliqning tog‘ayli bosh skeleti:
l-m iya qutisi, 2-tanglay-kvadrat to g 'ay i, 3-mekkel tog'ayi, 4-jabra yoylari, 5-jag' 
b o 'g 'im i.
Til osti yoyi. 
Baqalarda bosh skeleti (barcha quruqlikda 
yashovchi boshqa umurtqali hayvonlarniki singari) 
autostilik
tipda 
tuzilgan. Shuning uchun jag‘ yoylarini miya qutisiga 
bog'lashlikdan ozod bo‘lgan va uning ustki elementi eshitish
95

---

suyagi uzangisiga, pastdagisi (gioid) esa oldingi jabra yoylari 
bilan birgalikda 
til osti skeletiga 
aylangan. Baqaning til osti 
skeletini topish (56-rasm) uchun pastki jag' juftlari oralig'ida 
joylashgan jag‘ oraliq muskulini ehtiyot qilib ajrating.
Til osti skeleti apparati 
to g ‘aydan tuzilgan toq plas- 
tinkadan iborat b o ‘lib, undan ikki juft asosiy o'sim ta chiqa­
di. Shu o'sim talarning oldingisi tog'aydan hosil bo'lgan va 
gioidlarga gomologdir. U lar 
oldingi shoxchalar 
deb atala­
di. Oldingi shoxchalar orqaga yo'naladi, so'ngra yuqoriga 
ko'tariladi-da, halqum ni yon tom ondan o ‘rab olib, eshituv 
kapsulalarining devorlariga birikadi. 
Orqa o'simtalar 
shox- 
chasi bir juft uzunchoq suyakdan iborat bo'lib, til osti plas- 
tinkasidan orqaga yo'nalgan.