P h aydarova

56-rasm. Baqaning til osti apparati:
l-tan a, 2-keyingi shoxcha, 3-oldingi shoxcha.
Amfibiyalarning barchasidagidek, baqaning miya qutisi ham 
bir oz xondral suyaklaridan tuzilgan bo'lib, deyarli tog'aydan 
tashkil topgan. Bu tog'ayning juda kam qismi qoplag'ich suyak­
lar bilan qoplangan. Baqa miya qutisining ensa bo'limida hozir- 
gi barcha amfibiyalardagidek faqat yon ensa suyaklarigina bor. 
Ensa bo'limining ustki ensa suyagi bilan ostki ensa suyagi taraq­
qiy etmaganligidan ensa bo'limining shu yerlari tog'ayligicha 
qolgan. Yon ensa suyaklarining har qaysisida bittadan qo'shiluv 
bo'rtmasi bor. Bu bo'rtm alar yordamida bosh skelet birinchi 
bo'yin umurtqasiga harakatchan tarzda birikadi. Bu xususiyat
96

---

quruqlikda yashovchi barcha umurtqali hayvonlar uchun xos. 
Bunday ikkita ensa bo'rtmalarining mavjudligi amfibiyalar uchun 
juda xarakterli. Miya qutisining qopqog‘i bir-biriga choksiz 
birikkan bir juft qoplovchi, 
manglay-boshtepa suyaklaridan
iborat. Ularning oldida hid bilish kapsulalarini qoplab turuvchi 
uzunchoq uchburchak 
burun suyaklari 
joylashgan. Bu suyak­
laming orqa uchlari ko‘z kosasining oldingi devori tarkibiga 
kiradi. Bir oz oldinroqda jag‘lararo suyaklaming bo‘rtib chiqqan 
o‘simtalari ko‘rinib turadi. Eshituv bo‘limida baliqlardagi ta- 
laygina quloq suyakchalaridan faqat bir juft 
oldingi quloq su­
yagi 
hosil bo‘lgan. U ko‘z kosasining qisman orqa devorini 
tashkil etadi va shu bilan birga eshitish kapsulasini himoya 
qiladi. Oldingi quloq suyaklarining yon tomonlarida tangach- 
asimon suyaklar joylashgan bo'lib, bular oldingi uchi bilan ko‘z 
kosasining qisman orqa devorini tashkil etsa, orqa uchi bilan 
esa 
tanglay-kvadrat tog'ayining 
orqa, suyaklashmagan tog‘ay 
uchini qoplaydi. Miya qutisining tubini diqqat bilan ko‘zdan 
kechirsak, undagi butsimon qoplag‘ich suyak parasfenoid 
ko‘rinadi. Bu suyakning oldi va ust qismida mayda tishchali