Озбекстан Республикасы Жокары хам орта арнаулы талим министрлиги Қаракалпак Мамлекетлик Университети

14-tema: Turistik kárxanada miynet ónimliligi hám mıynet haqı
1. Is haqısınıń mánisi
2. Turistik kárxanada miynetke aqsha tólew formaları hám sistemaları
3. Turistik kárxanada mıynet haqı fondining quramı
Turizmda 4 miynet ónimliligi

Is haqısınıń mánisi

Mıynet haqı - bul jumısshınıń haqıyqıy orınlanǵan jumısı ushın alǵan naq yamasa natura formasında is haqısınıń jıyındısı. Mıynet haqı sisteması tómendegi principlerge tiykarlanadı:
• mıynet haqı ósiwine salıstırǵanda miynet ońimdarlıǵınıń ósiw pátlerinen ústin bolıw ;
• is haqısınıń miynet nátiyjelerine tikkeley baylanıslılıǵın ornatıw - mıynet haqın reformalawdıń tiykarǵı usılı;
• miynettiń juwmaqlawshı nátiyjelerine hám sheksiz mıynet haqına materiallıq qızıǵıwshılıq ;
• xızmetkerlerdiń social qorǵalıwın kúsheytiw;
• eń kem is haqısınıń mámleket tárepinen tártipke solinishi.
Mıynet haqın tártipke salıw mexanizmi tómendegi jónelislerdiń kombinatsiyasına tiykarlanǵan bolıwı kerek:
• mámleket tárepinen tártipke salıw ;
• miynet bazarı ;
• ulıwma shártlesiw;
• jámáátlik shártnamalar.
Mámleket tárepinen tártipke salıw tuwrıdan-tuwrı yamasa tikkeley bolmaǵan ámelge asıriladı.
Tuwrıdan-tuwrı tártipke salıw - bul isbilermenlik sub'ektleri ushın májburiy bolǵan belgili muǵdarlıq parametrlerdi belgilew, eń kem mıynet haqı (qarıydarlardıń minimal byudjeti tiykarında); birinshi taypa daǵı tarif stavkasınıń kólemi hám koefficiyentleri; salıq stavkaları.
Tikkeley bolmaǵan tártipke salıw tarif stavkaların qollaw, is haqısınıń progressiv formaları hám sistemaların shólkemlestiriw boyınsha udayı tákirarlanatuǵın usınıslar hám basqalar arqalı ámelge asıriladı.
Mıynet haqın tártipke salıw sistemasınıń zárúrli elementi tutınıw byudjetin qáliplestiriw bolıp tabıladı. Minimal tutınıw byudjeti - bul xalıq rawajlanıwınıń belgili dárejesinde insannıń tiykarǵı fiziologikalıq jáne social-materiallıq mútajliklerin qandırıw ushın tutınıw tovarları hám xızmetler kompleksin satıp alıw ǵárejetleri. Minimal tutınıw byudjeti kólemi tiykarında eń kem is haqısınıń muǵdarı belgilenedi.
Kárxana jumısshılarınıń is haqısınıń barlıq máselelerin tártipke salıw jámáát shártnaması tiykarında ámelge asıriladı. Bul jumıs beretuǵın hám miynet jámááti ortasında kollektiv hám jumıs beretuǵındıń máplerin muwapıqlastırıw, kárxana daǵı miynet munasábetlerin tártipke salıw quralı retinde.