Өзбекстан Республикасы Жоқары ҳәм орта арнаўлы

11-tema. Tekst redaktorlari haqqinda uliwma tu`sinik ha`m
olardin` tu`rleri.
Reje:
1. Tekst redaktorlari haqqinda tu`sinik
2. MS DOS operatsion sistemasindag`i qollanilatug`in redaktorlar
3. Windows sistemasindag`i tekst redaktorlari xaqqinda uliwma tu`sinik
4. MS Word programmasinin` mu`mkinshilikleri
Leksikon tekstli redaktori. Uliwma mag`liwmatlar
MS DOS ortalig`inda islewshi tekst redaktorlari arasinda E.N.Veselov ha`m
«Mikroinform» firmasi menen birgelikte jaratilg`an leksikon tekst redaktori ayriqsha
a`hmiyetke iye. Bul tekst redaktori ja`rdeminde rus ha`m ingliz tilinde ha`r qiyli
xu`jjetler, xat, esabat, maqala, kommertsiyaliq xabarlar siyaqli bir talay tekstli
mag`liwmatlardi tez tayarlaw ha`m pechatqa shig`ariw mu`mkin. Bul tekst redaktori
ja`rdeminde qaraqalpaq ha`m o`zbek shriftlarindag`i (kirill alifbesine a`, q, g`, h, w, o`,

---

59
n`, u` ha`rplerin qo`siw na`zerde tutilmaqta) ha`m latin alifbesi tiykarinda qaraqalpaq
tilinde ha`r qiyli mag`liwmatlardi da an`satliq penen tayarlaw mu`mkin.
Leksikon tekstli redaktori ja`rdeminde:
Ø
tekstti kiritiw, redaktorlaw ha`m ko`zden keshiriw;
Ø
qatar araliqlari abzatsin ornatiw;
Ø
avtomat ta`rzde tekstti betlerge bo`liw;
Ø
tekst bo`legin ajratiw ha`m oni kerekli oring`a kopiyalaw;
Ø
xu`jjet mazmunin du`ziw;
Ø
ha`r qiyli shriftlarda - a`piwayi, qoyiw, qiya, astina sizip jaziw;
Ø
bir waqtta bir neshe oynada bir neshe xu`jjatti tayarlaw, redaktorlaw, birinen
ekinshisine ko`shirip o`tiw siyaqli bir qatar islerdi orinlaw mu`mkin.
Leksikondi ju`klew ha`m onnan shig`iw.
Leksikon tekstli redaktorin ju`klew ushin Lexicon katalogine kirip, lex.exe fayli
u`stine ko`rsetkishti keltirip «Enter» tuymesi basiladi.
Leksikonda tayarlang`an qandayda bir fayldi ju`klew ushin Lexicon katalogine lex
«fayl ati» «Enter» buyrig`i beriledi.
Leksikondan shig`iw ushin uchun F10 tu`ymesi basiladi, →, ← tu`ymeleri
ja`rdeminde «Vıxod» so`zi jazilg`an ba`nd tan`lanadi ha`m «Enter» tu`ymesi basiladi.
Eger redaktorlanip atirg`an faylda qosimsha du`zetiwler bolmasa, leksikon o`z jumisin
juwmaqlaydi, keri jag`dayda ekranda «V okne nesoxranennıy tekst» xabari payda boladi.
Paydalaniwshi bul jag`dayda to`mendegi buyriqlardan birin tan`lawi mu`mkin:
Enter – tekstti saqlaw ushin;
Esc – tekstti yadta saqlap leksikondan shig`iw ushin;
Bosliq – Leksikondan shig`iwdi biykarlaw ushin.
Leksikonda funktsional tu`ymeler waziypasi, tekst bo`legin ajratiw, oni arnawli
oring`a kopiyalaw, abzats shegaralarin ornatiw, formatlaw ushin F1 tu`ymesi basiladi.