O‘zbekistonda davlat tili va boshqa tillarning rivoji

Ona tili
MAVZU : Uyushiq boi’lakli gaplarda umumlashtiruvchi so’z


MAQSAD: A) ta’limiy maqsad - O’quvchilarga mavzu haqida bilim berish
B) tarbiyaviy maqsad –o’quvchilarqalbida hamkorlik ,do’stlik tuyg’ularini sinngdirish
C) rivojlantiruvchi maqsad – Gapning uyushiq bo’laklaridan nutqda o’rinli foydalanish
DARS TURI: umumlashtiruvchi
USLUB: an’anavuy
JIHOZ:darslik
DARSNING BORISHI:
I. Tashkiliy davr : A) salomlashish
. B) davomatni aniqlash
II. UY VAZIFASINI SO’RASH
A)Mashqlar orqali.


240- mashq. Uyushiq bo'laklarning ohangiga e'tibor berib o'qing, so'ngra tinish belgilarini qo'yib ko'chiring. Vergulning qo'llanishini izohlang.
1. Uning niyatini do'stligini qushlar tushundilar. 2. Jannatxon musiqani ashulani juda sevar edi. (P.Q.) 3. Bola qoshida ota-onaning so'zi bilan ishi bir bo'lmasligi ularning o'z izzat va hurmatlari ildiziga o'z qo'llari bilan urilgan o'tkir boltadir. (R. Usmonov) 4. Quyosh yorug'ida ko'k sariq qizg'ish qum zarrachalari yaltirardi. (Yo.Sh.)
B)Savollar orqalli


1.Uyushiq to 'Idiruvchiga tavsif bering. Ularning talaffuzi va yozilishi haqida so'zlang.
2.Qanday aniqlovchilar uyushiq aniqlovchilar deyiladi?
3.Uyushiq aniqlovchi va yonma-yon kelib uyushmagan aniqlovchilarga misollar keltiring.
III.YANGI MAVZU BAYONI
Uyushiq bo'laklar gapda umumlashtiruvchi so'zga ega bo'lishi mumkin. Umumlashtiruvchi so'z uyushuvchi bo'laklar ma'nosini umumlashtiradi, shuning uchun bu qism umumlashtiruvchi ma'noli so'zlar (olmoshlar, otlar, fe'llar (otlashgan sifatdosh) v.h.), so'z birikmalari, kengaygan birikmalar bilan ifodalanishi mumkin. Uyushuvchi bo'laklar umumlashtmivchi so'zning ma'nosini izohlab, aniqlab keladi. Umumlashtmivchi so'z uyushiq bo'laklardan oldin kelsa, umumlashtiruvchi so'zdan so'ng ikki nuqta (:) qo'yiladi. Bu so'z uyushuvchi bo'laklardan keyin kelsa, tire (—) bilan ajratiladi.