O‘zbekistonda davlat tili va boshqa tillarning rivoji

IV.MUSTAHKAMLASH


A)Mashqlar orqali.
233-mashq. Berilgan gaplardagi Hol bo'laklarni aniqlang. Ularning
gapdagi qaysi bo'lakka bog'lanayotgani va qanday ohang bilan aytilayotganini izohlang.
1. Osmonda, daraxtlarda, tomlarda, bo'g'otlarda chumchuqlar chirqillashadi. (M. Ism.) 2. Qush goh ko'tarilib, goh pastlab bir joyda uchib turdi. (Yo.Sh.) 3. Dadasi har kuni ishga ketishda ham, ishdan qaytishda ham uni qo'liga olar, suyar va gaplariga, qiliqlariga zavq bilan kular edi. (O.) 4. Endi qizlar charchashib, terlashib... tog'ning ustiga chiqib olishdi. («Gulnorpari»)
234-mashq. Nuqtalar o'rniga vergul va teng bog'lovchilardan mosini
qo'yib, gaplarni ko'chiring. Qaysi bo'laklar uyushgan va ular qaysi so'z turkumi bilan ifodalanganligini aniqlang.
Namuna: U hayajon bilan (ot), tez-tez (ravish), bo'g'ilib (ravish- dosh) so'zlar edi.
1. U hayajon bilan... tez-tez ... bo'g'ilib so'zlar edi. (A.Q.J 2. Saida ... afsuslanib ... kuyib ... kulib gapirib berdi. (A.Q.J 3. Ufqqa tutashib ketgan polizlar ... tokzorlar ... qizg'ish ... qahrabo rangda tovlanadi. (P.Q.J 4. Podsho ... kulib ... jiddiy... o'y bilan quloq soldi.
(O.J
235-mashq. «Fizika darsida», «Katta tanaffusda» mavzularidan biriga
oid matn tuzing. Unda teng bog'lovchilar va sanash ohangi bilan bog'langan uyushiq bo'laklar ishtirok etsin.
B)Savollar orqali
1.Uyushiq hollar qanday hosil bo'ladi? Ular o'zaro qanday bog'lanadi?
2.Gap tarkibida yonma-yon kelgan Hol bo'laklar qachon uyushiq bo'lak hisoblanmaydi? Fikringizni misol bilan isbotlang.
3.Uyushiq hollarning talaffuzi va yozilishi haqida gapiring.

V.BAHOLASH MEZONI
Ishtirokiga qarab
VI.UYGA VAZIFA


236-mashq. Payt hollarini uyushiq holda qo'llab 3 ta gap tuzing.

Ona tili
MAVZU : UYUSHIQ TO'LDIRUVCHI. UYUSHIQ ANIQLOVCHI