O‘zbekistonda davlat tili va boshqa tillarning rivoji

Ona tili
MAVZU : Ajratilgan hol, ajratilgan to’ldiruvchi,va ajratilgan aniqlovchi


MAQSAD: A) ta’limiy maqsad - O’quvchilarga mavzu haqida bilim berish
B) tarbiyaviy maqsad –o’quvchilarqalbida hamkorlik ,do’stlik tuyg’ularini sinngdirish
C) rivojlantiruvchi maqsad – Gapning uyushiq bo’laklaridan nutqda o’rinli foydalanish
DARS TURI: umumlashtiruvchi
USLUB: an’anavuy
JIHOZ:darslik
DARSNING BORISHI:
I. Tashkiliy davr : A) salomlashish
. B) davomatni aniqlash
II. UY VAZIFASINI SO’RASH
A)Mashqlar orqali.


251- mashq.Badiiy asarlar matnidan ajratilgan bo'laklar
qatnashgan 3 ta gap topib yozing.


B)Savollar orqalli


1.Ajratilgan bo'lakning gapdagi xizmati nimada?
2.Ajratilgan bo'laklar gapning qaysi bo'lagiga aloqador bo'ladi va qanday talaffuz qilinadi? Fikringizni misollar bilan dalillang.
3.Ajratilgan bo'laklar gapning qayerida joylashadi va qanday tinish belgilari bilan ajratiladi?
4.Gapdagi qaysi bo'lakka oidligiga ko'ra ajratilgan bo'laklarning turini ayting.


III.YANGI MAVZU BAYONI
Yuqoridagi mashqdan ma'lum bo'ladiki, hollar ham, to'ldiruvchilar ham, aniqlovchilar ham ajratilgan holda qo'llanishi mumkin.
Ajratilgan Hol o'zidan oldin kelgan holning ma'nosiga aniqlik kiritadi, izohlaydi. Ajratilgan bo'lak vazifasida ko'pincha o'rin, payt hollari keladi: Hu ana shu joy da, taxta ko'prikning ostida, kichik bir buloq bor. (A. Q.J
Ajratilgan to'ldiruvchi o'zidan oldin kelgan to'ldiruvchining ma'nosini izohlaydi, unga aniqlik kiritadi. Vositasiz to'ldiruvchi ham, vositali to'ldiruvchi ham ajratilgan bo'lak sifatida qo'llanishi mumkin: Nasihatimni, otangning so'zini, esingda tut. Xatni uning o'ziga, Mu- qaddasga, bering.
Ajratilgan aniqlovchi shaxs yoki narsaning belgisini, kimga yoki nimaga qarashliligini ta'kidlab, ayirib ko'rsatish uchun qo'llanadi: Qobil bobo, yalangbosh, yalangoyoq, eshik yonida dag'-dag' titraydi. (A. Q.) Bizning, o 'quvchi yoshlarning, o 'zimizga yarasha or-nomusimiz bor.
Ajratilgan izohlovchilar, asosan, izohlanmishdan keyin keladi va o'ziga xos ohang bilan aytiladi.
Ajratilgan izohlovchilar ko'pincha egaga taalluqli bo'ladi: O'g'lim, qo'zichog'im, orom olib uxlayapti, — dedi ona. Birozdan so'ng Hasan aka, fizika o'qituvchisi, kirib keldi.