O‘zbekistonda davlat tili va boshqa tillarning rivoji

MAQSAD: A) ta’limiy maqsad - O’quvchilarga mavzu haqida bilim berish
B) tarbiyaviy maqsad –o’quvchilarqalbida hamkorlik ,do’stlik tuyg’ularini sinngdirish
C) rivojlantiruvchi maqsad – Gapning uyushiq bo’laklaridan nutqda o’rinli foydalanish
DARS TURI: umumlashtiruvchi
USLUB: an’anavuy
JIHOZ:darslik
DARSNING BORISHI:
I. Tashkiliy davr : A) salomlashish
. B) davomatni aniqlash
II. UY VAZIFASINI SO’RASH
A)Mashqlar orqali.


236-mashq. Uyga vazifa. Payt hollarini uyushiq holda qo'llab 3 ta gap tuzing.


B)Savollar orqalli


1.Uyushiq hollar qanday hosil bo'ladi? Ular o'zaro qanday bog'lanadi?
2.Gap tarkibida yonma-yon kelgan Hol bo'laklar qachon uyushiq bo'lak hisoblanmaydi? Fikringizni misol bilan isbotlang.
3.Uyushiq hollarning talaffuzi va yozilishi haqida gapiring.
III.YANGI MAVZU BAYONI
Gapdagi ikki va undan ortiq to'ldiruvchi bir xil ma'noni (shaxsni yoki narsani) bildirib, bir xil shaklda (kelishik shaklidayoki ko'makchi bilan) kelsa va sanash ohangiga ega bo'lsa, bular uyushiq to'ldiruvchilardtr. Taram-taram olmalarni, aslnashvatilarni,po'stiyupqa luchchak shaftolilarni, quymoqqa o 'xshash anjirlarni aytmaysizmi, bay- bay. (O.)
Har xil ma'noni bildirgan, turli shakllarda kelgan to'ldiruvchilar uyushiq hisoblanavermaydi. Masalan, Bu daftarni senga oldim gapidagi daftarni va senga to'ldiruvchilari uyushmagan. Chunki ularning biri (daftarni) narsa-buyum ma'nosini, ikkinchisi (senga) atalganlik ma'nosini ifodalaydi.
. Narsa-buyumlarning bir turdagi belgilari (yo rang- tusini, yo maza-ta'mini, yo son-miqdorini va hokazo)ni bildirgan birdan ortiq aniqlovchilar uyushiq aniqlovchilar hisoblanadi: Bog'imizda oq, qizil, pushti gullar qiyg 'os ochilib yotibdi.
Shuningdek, bir narsa-buyumning turli belgilarini bildirgan birdan ortiq sifatlovchilar ham uyushiq aniqlovchilar sanaladi: Chaqaloq kichkina, oppoq va dumaloq qo'llarini cho'zib, menga talpinar edi. (Yo. Sh.)
Uyushiq aniqlovchilar o'zaro sanash ohangi bilan teng bog'lanadi va aniqlanmishga baravar tobe bo'ladi.
Qaratqich aniqlovchilar uyushib kelganda, ulardagi -ning qo'shimchasi ba'zan barcha bo'laklarda saqlanadi, ba'zan esa faqat oxirgi aniqlovchiga qo'shiladi, u oldingilarga ham taalluqli bo'ladi: To'lqinning, Ozodaning va SHolraning ukalari bog'chada tarbiyalanadilar. — To'lqin, Ozoda va SHolraning ukalari bog'chada tarbiyalanadilar.