4.2.1. Lokomotiv tomonidan bir safar davomida qilingan yoqilg’i
sarfining analitik hisobi
Lokomotiv ishining (kuch qurilmasi sifatidagi) asosiy o’lchovi bo’lib,
mexanik ish hisoblanadi. Agar og’irligi (P+Q) ga teng poyezd uzunligi L,
km ga teng yo’l uchastkasini bosib o’tsa, bu ish quyidagi integral bilan
ifodalanishi mumkin
L
p
idL
i
W
Q
P
A
0
0
1000
(4.2.1)
bu yerda:
A
– ish, kg;
P
– lokomotiv og’irligi, t;
Q
– tarkib og’irligi, t;
W
o
– poyezd harakatiga asosiy solishtirma qarshilik, N/kN;
i
n
– keltirilgan qiyalik, unga harakatga egriliklar tomonidan
ko’rsatiladigan qarshilik ham kiritilgan, ‰;
i
– uchastkada yo’l profili elementlari soni.
(4.2.1) formulani soddalashtirish uchun unga i
n
qiyaligi o’rniga
ekvivalent i
e
qiyalikni kiritamiz. Bu butun uchastka uzunligi bo’ylab
o’zgarmaydigan qiyalik bo’lib, unda yo’l profiliga bog’liq yoqilg’i yoki
88
elektr energiya sarfi hamda tormozlanishdagi yo’qotishlar real profil
bo’yicha harakatlanishdagi sarfga teng. Formulaga (4.2.1) ekvivalent
qiyalikni qo’yish bilan quyidagiga ega bo’lamiz
L
i
w
Q
P
A
е
0
1000
(4.2.2)
Misol:
2
1
0
2
/
03
,
2
2000
414
/
81
,
9
c
кг
w
m
Q
m
P
c
м
g
т
кг
w
/
938
.
0
''
0
,
46
,
3
э
i
‰
,
км
L
165
,
т
кг
w
w
w
/
968
.
2
''
0
'
0
0
,
kgm
L
i
w
Q
P
A
е
9
0
10
562
.
2
1000
Poyezd harakat tezligi
v
bo’lganida, lokomotiv bir soat davomida
bajaradigan ish quyidagiga teng bo’ladi:
V
i
w
Q
P
A
е
0
1000
(4.2.3)
с
км
V
/
10
,
‰
46
,
3
э
i
,
км
L
165
,
kgm
V
i
w
Q
P
A
е
9
0
10
532
,
1
1000
Ko’rsatilgan mexanik ishni sodir etish uchun shartli yoqilg’ining kg
larda ifodalangan bir soatlik miqdori, shartli yoqilg’ining yonib tugash
issiqligi 29307000 J/kg ekanligini hisobga olib, g’ildirak obodidagi
(urinmadagi) FIK η ga teng bo’lgan holida quyidagi kabi aniqlanadi
c
kg
v
i
w
Q
V
э
o
/
.
)
)(
(
10
35
,
3
4
(4.2.4)
Misol:
т
Q
3
10
2
,
с
км
V
/
10
,
‰
46
,
3
э
i
,
30
.
0
,
т
кг
w
/
968
.
2
0
,
с
кг
В
/
559
,
143
10
)
46
,
3
968
,
2
(
)
10
1
(
10
35
,
3
3
4
Lokomotiv tomonidan poyezdni harakatlantirishga ketgan, transport
mahsuloti birligiga (solishtirma sarf) oid hisoblangan yoqilg’i sarfi
quyidagiga teng bo’ladi :
– teplovozlar uchun kg/10
4
t km bruttolarda
)
(
)
(
35
,
3
э
o
i
W
Q
Q
P
n
(4.2.5)
Misol:
т
Q
3
10
2
;
т
Р
414
;
‰
46
,
3
э
i
;
30
.
0
;
т
кг
W
/
129
.
1
0
;
89
брутто
ткм
кг
n
.
10
/
851
.
61
)
46
.
3
129
.
1
(
10
2
)
10
2
414
(
30
.
0
35
,
3
4
3
3
4.3. Lokomotivlarga safarda ketadigan yoqilg’i sarfini
me’yorlashtirish
4.3.1. Umumiy qoidalar va asosiy hisobiy formulalar
Lokomotivlarga safarga ketadigan yoqilg’i sarfi me’yorlarini tortuv
hisob-kitoblarining klassik uslublari yordamida aniqlash mumkin. Biroq
foydalanish sharoitida yoqilg’i-energetika resurslari (YOER) sarfiga ta’sir
ko’rsatadigan turli-tuman omillar hisob-kitob ishlarini jiddiy murakkab-
lashtiradi. Shu sababli lokomotiv deposining amaliy faoliyatida tortuv
hisob-kitoblari uslublari kamdan-kam hollarda qo’llaniladi.
Bir poyezdga ketadigan YOER sarfi me’yorlari hisob-kitobi quyidagi
formula bo’yicha bajariladi:
1
0
1
/
100
X
X
T
v
t
i
K
n
L
n
Z
K
K
K
K
n
n
(4.2.6)
bu yerda
n
o
– lokomotiv yoqilg’i-energetika pasporti tenglamasi bo’yicha
aniqlanadigan boshlang’ich me’yor, kg(kVt·s)
/
10
4
t·km brutto;
TE10M teplovozi uchun quyidagi formula bo’yicha aniqlanadi:
Q
V
V
n
246
.
310
077
.
0
334
.
12
0
bu yerda:
K
μ
– vagonalar yuk ko’tarish imkoniyati ta’siri koeffitsiyenti;
K
i
– me’yorlashtirilayotgan uchastka murakkabligi koeffitsiyenti;
K
t
– me’yorlashtirilayotgan davrning harorat koeffitsiyenti;
Z – grafikda 100 poyezd
-
km uchun ko’zda tutilgan to’xtashlar
soni;
Δ
n
T
– tormozlanish paytida to’xtashga qadar yo’qotilgan kinetik
energiyani tiklashga ketgan yoqilg’i sarfi, 10 ming t·km
bruttoga nisbatan olingan;
K
v
– yon tomondan esayotgan shamol ta’siri koeffitsiyenti;
L – uchastka uzunligi, km;
n
x
– dizelning salt ishlashi uchun ketadigan yoqilg’i sarfi,
kg
/
10
4
t·km brutto;
K
1
х
– turish vaqti koeffitsiyenti, ya’ni
t
Т
turish vaqtining poyezd
90
haqiqiy ishlash vaqtiga nisbati
t
x
;
х
Т
х
t
t
К
/
1
Vagonlar yuk ko’tarish imkoniyatidan foydalanish darajasi ta’siri
koeffitsiyenti quyidagi formula bo’yicha hisoblanadi.
m
m
V
V
К
0041
,
0
131
,
0
0041
,
0
131
,
0
1
(4.2.7)
bu yerda:
5
.
17
/
q
;
q
– vagon o’qiga to’g’ri keladigan og’irlik, t;
V
m
– poyezdning uchastka bo’ylab harakatlanish texnik tezligi,
km/s.
5
.
17
q
;
т
q
6
;
88
,
1
80
0041
,
0
131
,
0
34
,
0
80
0041
,
0
131
,
0
1
К
(4.2.7) formula bo’yicha hisob-kitoblar 4.2.1-rasmda ko’rsatilgan.
4.2.1-rasm.
K
μ
koeffitsiyenti grafigi
Me’yorlashtirilayotgan uchastka murakkabligi koeffitsiyenti mazkur
formula bo’yicha hisoblab aniqlanadi
e
m
i
i
V
K
00452
.
0
705
.
0
1
,
(4.2.8)
91
bu yerda
i
e
– me’yorlashtirilayotgan uchastkaning ekvivalent qiyaligi, ‰
с
км
V
т
/
5
,
38
,
‰
402
.
1
e
i
,
744
.
1
402
.
1
5
.
38
00452
.
0
705
.
0
1
i
K
(4.2.8) formula bo’yicha hisoblab aniqlangan
K
i
koeffitsiyenti
qiymatlari 4.2.2-rasmda keltirilgan.
To’xtab turish vaqti
ad
ba
ay
ts
n
t
t
t
t
t
t
t
2
1
,
bu yerda:
t
ts
– taqiqlovchi signallar oldida turib qolish vaqti;
t
1
– oraliq stansiyalarda turib qolish vaqti;
t
2
– o’zi ro’yxatga olingan stansiyalarda turib qolish vaqti;
t
as
– aylanish stansiyalarida turib qolish vaqti;
t
ba
– brigadalar almashinish paytida turib qolish vaqti;
t
ad
– aylanish deposida turib qolish vaqti.
O’rtacha foydalanish shart-sharoitlari uchun harorat koeffitsiyenti
quyidagi formula bo’yicha aniqlanadi:
th
t
t
K
0026
.
0
1
;
(4.2.9)
4.2.2-rasm.
K
i
uchastkasining murakkablik koeffitsiyenti grafigi
bu yerda
Δ t
th
– tashqi havo haroratining +15
o
S dan og’ishi (chetlashishi).
92
Dizelning salt ishlashi uchun ketgan solishtirma sarfi quyidagi formula
bo’yicha aniqlanadi
m
X
X
X
QV
G
K
n
/
10000
(4.2.10)
bu yerda:
G
x
– yoqilg’ining bir soatlik sarfi, kg;
K
x
– dizel salt ishi vaqtining umumiy yurish vaqtiga nisbati
bilan ifodalangan salt yurish koeffitsiyenti (4.2.1-jad.)
O’rtachalashtirilgan hisob-kitoblar uchun
K
x
qiymati quyidagi formula
bo’yicha aniqlanadi
e
m
m
m
X
i
V
V
V
K
5
.
11
/
0042
.
0
00427
.
0
0096
.
0
0775
.
0
.
(4.2.11)
4.2.1-jadval
Teplovozlarning salt yurishida yoqilg’i sarfi
Teplovoz seriyasi
g
x
, kg/daq
Teplovoz seriyasi
g
x
,
kg/daq
2TE10M(U)
0,76
UzTE16M4
1.00
3TE10M
1,14
2TE116
0.55
4TE10M
1,52
TEP70BS
0.27
UzTE16M2
0,50
TEM2 barcha indekslari
0.16
UzTE16M3
0.75
CHME3 barcha indekslari
0.15
Poyezdning tormozlanish paytida to’xtashga qadar Δ
n
T
yo’qotilgan
kinetik energiyasini tiklash bilan bog’liq solishtirma yoqilg’i sarflari
o’rtacha foydalanish shart-sharoitlari uchun tormozlanish boshidagi tarkib
massasi va tezlikka bog’liq ravishda quyidagi formula bo’yicha aniqlanadi:
42
.
0
/
47
.
7
0353
.
0
t
T
V
Q
n
(4.2.12)
Misol:
т
Q
2000
;
с
км
V
т
/
37
;
брутто
ткм
кг
V
n
Т
.
10
/
923
.
20
2000
37
246
.
310
077
.
0
334
.
12
4
0
т
q
5
.
17
;
С
t
В
45
;
км
L
165
;
с
км
V
т
/
37
;
‰
46
.
3
e
i
min
/
14
.
1
kg
g
1
Z
;
91
,
1
)
37
0041
,
0
131
,
0
(
34
,
0
37
0041
,
0
131
,
0
1
К
922
.
0
46
,
3
)
45
0026
,
0
039
.
1
Т
К
93
с
кг
g
G
Х
Х
/
4
,
68
60
043
,
0
46
,
3
)
5
,
11
37
(
00427
,
0
37
0096
,
0
0775
,
0
Х
К
398
,
0
37
2000
4
,
68
043
,
0
10000
Х
n
024
,
1
42
,
0
37
2000
47
,
7
0353
,
0
Т
n
брутто
ткм
кг
n
.
10
/
324
,
57
398
.
0
165
024
.
1
1
100
922
.
0
919
.
2
91
.
1
923
.
20
4
Amaliy faoliyatda yuqorida keltirilgan hisob-kitoblarni bajarib
o’tirmaslik uchun lokomotivlarning muayyan aylanish uchastkasi uchun
bir safarlik yoqilg’i sarfi me’yorlari avvaldan hisoblanib, grafiklar
ko’rinishida taqdim etiladi (4.2.3-rasm)
4.2.3-rasm. Teplovozning yoqilg’i sarfi me’yorlari grafiklari
Do'stlaringiz bilan baham: |