«O’zbekiston temir yo’llari» datk

Kuzov jihozlari. 
Qish paytida tashqi eshiklarning ishlashi qiyinlashib 
qoladi, silindrlardagi moy quyuqlashadi, ostona va eshik orasiga, 
shuningdek, eshik tavaqasi va vagon devoridagi tavaqa o’yig’ida muz 
to’planib qoladi. Shu sababli ostonalardagi qor va muzni davriy ravishda 
tozalab turiladi va u eshik qo’ynidan olib tashlanadi, simlarning silindriga 
muzlamaydigan moy qo’shiladi. Shuningdek, elastik o’tish maydonchalari 
va ko’ndalang yon tomon eshiklarning ostonalari tozalanadi. Yo’lovchilar 
xonasining ichkariga ochiladigan suriluvchi eshiklari o’z og’irligi ta’sirida 
zich berkilishi kerak. Atrof muhit harorati noldan past bo’lganda, va turish 
vaqti 8 soatdan ortiqroq bo’lganda, hojatxonalar bakidagi suv to’kib 
yuboriladi. To’xtab turish 8 soatgacha bo’lganda esa hojatxona bakini 
isitgichi ulanadi va qo’shimcha tarzda hojatxonani isitish elektropechi ulab 
qo’yiladi. Poyezd yo’lda bo’lganida, bakning isitgichi elektr poyezdning 
qo’shimcha zanjiriga doimo ulangan bo’lishi kerak. Shuningdek, 
yuvinishning oqava quvurini isitgichi ham ulangan bo’lishi kerak. 
Mexanik va pnevmatik jihozlar. 
Qish davrida doimo aravachalar 
osma detallari, gidravlik so’ndirgichlar, ressoralar, tormozlarning richagli 
uzatmalari va avtoilgich muz va qordan tozalab turiladi, chunki qor va muz 
qarovni murakkablashtiradi va ularning normal ishlashini qiyinlashtiradi. 
Ayniqsa saqlash qurilmalari obdon tekshiriladi. U aravachaning ostki 
qismida joylashar ekan bu detallar yo’lda to’planib qolgan muz va 
zichlashib ketgan qor, ayniqsa qoplamalariga urilib shikastlanishi mumkin. 

---

48 
Ishda havo harorati keskin o’zgarganda, idishlarda, namlik 
to’plagichlarda va moy ajratgichlarda namlik ko’p to’planadi va u muzlab, 
pnevmatik apparatlarning normal ishlashini izdan chiqaradi. Bunga yo’l 
qo’ymaslik uchun namlik to’plagichlar va moy ajratgichlarining suvi 
to’kilib isitiladi. Elektr isitgichlarni aylanma punktlarga kelishiga 15...20 
daqiqa qolganda, avvaldan ulanib isitiladi. Bunda uzoq vaqt isitilmaydi, 
chunki bu namlikning "qaynashiga" olib keladi, bug’ esa havo o’tkazgich 
quvurlarda kondensatlanib, uning muzlashiga olib keladi. Shuningdek, 
poyezdning bosim va tormoz magistralini chetki jumraklarini ochib, 
shamollatib turiladi. 
Poyezdning uzoq vaqt to’xtab turishida (1,5...2 soat va undan ortiq) 
havo rezervuarlarida namlik muzlab qolishini oldini olish uchun 
rezervuarlardan siqilgan havo chiqarib yuboriladi, suv to’kiladi va 
jo’mraklari esa ochiq qoldiriladi. Bunda tormozlar qo’yib yuboriladi, bosh 
vagonlar g’ildiragining ostiga tormoz boshmoqlari qo’yiladi. 
O’zgaruvchan tok elektr poyezdlarida qattiq sovuqlarda kompressorni 
yurg’azib yuborish qiyin, shu sababli avvalo bitta motor vagon 
ta’minlanadi (ko’pincha bosh vagonga qo’shni bo’lgan vagon). Buning 
uchun tarkibdagi chetki bosim magistrali yopiladi, bu bilan ikkita motor 
vagonlar boshqalaridan ajratiladi. Bosh kompressorning namlik yig’ish 
jumragini ochish maqsadga muvofiq. So’ngra odatdagi tartibda bitta motor 
vagondagi yordamchi kompressor yurgaziladi va yordamchi rezervuar 
(idishdagi) bosim 0,55...0,6 MPa ga yetganda, tok qabul qilgich ko’tariladi. 
VV ulanadi va bosh kompressor namlik to’plagichning jo’mragi ochib 
yuboriladi. So’ngra mazkur jo’mrak yopiladi. Bosh kompressor bilan 
bosim magistralida bosim 0,6 MPa gacha ko’tariladi, ikkinchi motor vagon 
ulanadi va avval yopilgan chetki jo’mrak ochiladi. Shundan so’ng 
yordamchi kompressor ulanadi va poyezdni ishchi holatiga keltirish odatiy 
tartibda bosh vagon kabinasidan turib boshqariladi. 
Qishda elektr poyezdni uzoq vaqt to’xtatib quyish uchun pnevmoma-
gistrallar obdon puflanadi (shamollatiladi), bosh rezervuarlardan, moy 
ajratgichlardan va namlik to’plagichlardan namlik to’kib yuboriladi, 
ularning jo’mraklari ochiq qoldiriladi. Poyezdni qo’l tormozi bilan 
tormozlab qo’yiladi.