45
qisish kuchi yuqorigi qiymatlarga yaqinroq ushlab turiladi, chunki kuchlar
orasidagi farq qiyalikdan tushishda va ko’tarilishda tok qabul qilgich
balandligining har bir nuqtasida 30 N dan ortiq bo’lmasligi kerak. Buning
uchun kompleks brigadalar doimiy ravishda vagonlarni ta’mirlash va
qarovdan o’tqazishda sirg’aluvchi g’o’lalarning siqish kuchini nazorat qilib
turadi, bundan tashqari keskin sovuq tushganda esa poyezd depoda turgan
vaqtida ham tekshirib turiladi.
Agar ichki kuchi katta bo’lsa
, tok qabul
qilgichlar prujinasini sozlab va uning sharnirlarini muzlamaydigan moy
bilan moylab kichraytiriladi. Qishda ba’zan
tok qabul qilgichlarning
ko’tarilishi yoki tushishi sekin amalga oshadi, bunga sabab moy silindrda
va sharnirda muzlab qolishidir. Buning oldini olish uchun tok qabul
qilgichlarning sharniri davriy ravishda muzlamaydigan moy bilan moylab
turiladi. Shu moyni zaruriyat bo’lsa, 2...3 sm
3
miqdorida tok qabul
qilgichlarning silindriga quyiladi, so’ngra u qo’l bilan ko’tarib tushiriladi.
Elektr poyezdni har bir profilaktik qarovdan o’tqazishda tok qabul
qilgichni ko’tarilish va tushish vaqti tekshirib ko’riladi, tushishda u 3...5
soniya va ko’tarilishi esa 3...7 soniya bo’lishi kerak. Tok qabul qilgichning
yomon ishlashi ba’zan (редукцион) klapanning yoki uning teshigi muzlab
qolishiga olib keladi. Shu sababli bu uzel ham qarovdan o’tkaziladi.
Harorat -20° dan past bo’lganda, moy tok qabul qilgichlarning sharniridan
olib
tashlanadi, valiklar kerosin bilan yuvilib, muzlamaydigan moy bilan
moylanadi. Harorat -30° dan past bo’lganda, sirg’aluvchi g’o’lalar ham
grafit moyidan tozalanadi. Quruq grafit surkov moyi ko’mir nakladkalar
juda past haroratlarda ham tokning yaxshi olinishini ta’minlaydi. Kontakt
simlarida yaxmalakni sezgan mashinist energodispetcherga xabar beradi, u
yaxmalakni eritish yoki maxsus moslamalar
yordamida uni olish
choralarini ko’radi. Tok qabul qilgich detallarida yaxmalak hosil bo’lishini
oldini olish uchun uning detallari maxsus muzlashga
qarshi qilinadigan
tarkib bilan qoplanadi. Stansiya yo’llaridagi kontakt simlarini muzlash
holatida yoki havo uzgichi ulangan holatida tok qabul qilgichni ko’tarib
tushiradi. Ishchi holatga keltirilgan poyezdlar, uzoq vaqt (1 soatdan ortiq)
qolganda depo yoki stansiya yo’llarida turib qolganda,
harorat keskin
ko’tarilsa, u yaxmalakka olib keladi, shu sababli har 15...20 daqiqada tok
qabul qilgichlarni ko’tarib-tushirib tekshirib turiladi (uzilgan yordamchi
zanjirda). Bu bilan birikma sharnirlarida moyning muzlab qolishini oldi
olinadi va tok qabul qilgich sirg’aluvchi qisgichning kontakt simidan
orqada qolmaydi.
O’zgaruvchan tok elektr poyezdini qarovdan o’tkazishda havo bilan
uzgichning yoy so’ndirgich kamerasining
chiqarish klapani muzlab
qolmaganligiga ishonch hosil qilish kerak. Yaxmalakda muz qatlamini
46
parchalash uchun uzgichni yuklamasiz uzib-ulab turish kerak bo’ladi.
Elektr apparatlarining qishda aniq va uzluksiz ishlashini ta’minlash uchun
ularning yashiklari va osma izolyatorlar doimiy ravishda qor va muzdan
tozalab turiladi. Bu ishlar iliq havoda
(оттепель)
va qor yog’ayotganda
juda muhim, chunki namlik yashiklar ichiga tushib qolishi mumkin. Elektr
poyezd depo yo’llariga kirayotganda qor uchi
uchli shlangda
siqilgan havo
bilan olib tashlanadi.
Qish paytida pnevmo o’tkazgichlar silindrida moyning qotib qolishi
natijasida manjetlarning siqilgan havoni o’tkazib
yuborishi tufayli,
blokirovka qurilmalarining muzlashi natijasida apparatlarning nosozlikni
silindrlarga ikki tomchi muzlamaydigan moy yuborish bilan bartaraf qilish
mumkin. So’ngra mos ravishdagi ventillar bosib, porshenlar harakatga
keltiriladi va bu bilan o’tkazgich silindrlarining ichki yuzasi yaxshi
moylanadi.
Apparat
va
rele
kontaktlarining
muzlab
qolishi
ko’pincha
elektrovozning depodan yoki aylanma punktdan chiqishida sodir bo’ladi.
Apparat kojuxlarining ichidagi nam havo tezda soviydi va havo tarkibidagi
namlik qirov muz holida apparatlarning yuzasiga o’tiradi.
Shu sababli
elektr poyezdni depodan ishga yuborishdan avvalroq olib chiqiladi hamda
ishga jo’natishdan avval sxemaning ishlashi tekshirib ko’riladi va zarur
bo’lsa, yaxshi ishlamayotgan apparat kontaktlari qirov va muzdan
tozalandi. Kontaktlari spirt bilan artib tozalanadi. Depoda elektroapparatli
shkaflarning eshigini va yashik qopqoqlarini uzoq vaqt ochib turgan holda
ushlab turish ham mumkin emas. Bu hol ularning ichiga nam havoning
kirib qolishiga olib keladi. Qish paytida
vagonlararo simlarning
shikastlanishi mumkin, chunki ular temir yo’l yaqinidagi qorga tegishi
mumkin. Bunday shikastlanishning oldini olish uchun bu simlar bog’lab
qo’yiladi va vagon o’qiga yaqinroq joyga tortib qo’yiladi. Agar simning
tashqi qoplamasi yoki chexoli baribir ishqalangan bo’lsa, bu joyni
qo’shimcha tarzda izolyatsiyalanadi.
Do'stlaringiz bilan baham: 
