«O’zbekiston temir yo’llari» datk

Richagli tormoz uzatmasi. 
Richagli tormoz uzatmasiga qarov asosan 
"Avtotormozlar" kursida o’tiladi, shu sababli bu yerda ayrim maxsus 
masalalar ko’riladi. 
Richagli tormoz tizimiga qarov asosan uning detallariga, ularning 
qotirilishini va holatini tekshirish kolodkalarda ruxsat etilmagan 
yeilishlarni aniqlash, ishqalanuvchi yuzalarni moylash, kolodkalar 
almashtirilganda yoki ular eyilganda uzatmani sozlashdan iborat. Sharnirli 
uzellarda shplintlar, cheklar, tirgak plankalarining yo’qolib qolishiga yo’l 
qo’yilmaydi. Rejali qarov va ta’mirlarda sharnirli birikmalar o’q moyi 
bilan, ular bo’laklarga ajratilganida esa salidol bilan moylanadi. 
Elektrovozlarning bir sutkada bosib o’tadigan yo’li katta bo’lgan depolarda 
sharnirli birikmalar elektrovozni boshqa brigadaga topshirishda ham o’q 
moyi bilan moylanadi. Cho’yan kolodkani uning ko’p eyilganligi sababli 
(15 mm va undan kamroq qalinliklarda) almashtirish zaruriyati tug’ilsa, 
yoki unda darzlar borligi aniqlansa, yoki unda 
uzatgichlari 
bo’shab qolgan 
bo’lsa, shuningdek, tormoz silindrlarining shtoki chegaraviy qiymatga 
yaqinroq qolganda yoki ishdan chiqqanida
quyidagi ishlar bajariladi: 
- qo’l tormozi bilan elektrovoz aravachalaridan biri tormozlanadi, havo 
taqsimlagichdan uziladi; 
- tormoz magistralidan havo chiqarib yuboriladi (ikki seksiyali 
elektrovozlarda avval seksiyalarning magistrali ajratiladi); 
- tizim (yoki mufta) sozlash boltlarining rezbasi tozalanadi; 
- sozlash boltining (muftaning) kontrogaykasi bo’shatiladi; 
- sozlash vinti (yoki tortqidagi mufta) buraladi; 
- elektrovozning bir tomonidan lom bilan kolodkani g’ildirak juftligi 
bandajidan qisiladi; 
- bolg’a bilan chekka urib chiqariladi, bunda kolodka tushib ketmasligi 
uchun u qo’l bilan ushlab turiladi; 
- kolodka yechiladi. 
Yangi kolodka o’rnatilganidan so’ng amallar teskari tartibda 
qaytariladi. 
Havo taqsimlagichlar ulanib, tormozlar sinab ko’riladi va shtoklarning 
tormoz silindrlaridan chiqishi ko’riladi. Zaruriyat bo’lsa, sozlash vintining 
(muftaning) holati qayta o’zgartiriladi. 
Agar shtokning chiqishi kichik bo’lsa, harakatlanish davomida 
kolodkalar tormozlanishi mumkin, agar katta bo’lsa, tormoz kuchi (siqishi) 
kamayadi. Har bir kolodkani sozlash vinti qo’lda aniq o’rnatilganidan 
so’ng kolodkaning ishchi yuzasi va bandaj orasidagi tirqish 5

10 mm ni 

---

34 
tashkil etishi kerak (tormozlar bo’shatilgan holatida). G’ildirak juftligining 
har ikkala tarafida bir xil qalinlikdagi kolodka bo’lishi tavsiya etiladi, bu 
ko’ndalang balkalarning qiyshayib qolishiga barham beradi, ya’ni 
aravachaning har ikkala tarafidagi kolodkalar bir vaqtning o’zida 
almashtirilishi kerak. 
VL80
k
va VL60 elektrovozlarining kolodkalarini almashtirishda va 
tormoz tizimini sozlashda zavod yo’riqnomasiga kat’iy amal qilish kerak. 
Elektrovozlardagi yeyilgan kolodka, shtokning chiqishi me’yoridan 
kichik yoki katta bo’lsa; bandajga ishqalanib turgan kolodka bilan; nosoz 
yoki kengaygan tortish prujina bilan; detallarning yo’lda tushib qolishidan 
saqlagich nosoz bo’lsa; jumladan temir arqonlarning (тросик) tolalari 
uzilgan bo’lsa, sharnirli birikmalar valiklari chiqarilmaydi.