|
SHaxsga yо‘naltirilgan darsning asosiy talablari
Maqsad: bilim olish faolligini namoyon qilish uchun sharoit yaratish.
Maqsadga erishish vositalari:
о‘quvchilarning sub’ektiv tajribalarini aniqlashga imkon beradigan о‘quv faoliyatining turli shakllari va usullaridan foydalanish;
dars jarayonida butun sinfning faolligini oshirish uchun muhit yaratish;
о‘quvchilarning о‘z fikrini bildirishga, xato qilishga yoki notо‘g‘ri javob olishga chо‘chimasdan topshiriqlarni bajarishda turli usullardan foydalanish;
о‘quvchi faoliyatini faqatgina natijaga qarab emas (tо‘g‘ri, notо‘g‘ri) balki ushbu natijaga erishish jarayoniga qarab baholash;
о‘quvchining qanday usulda ishlashni (masalani yechimini topish) о‘zi tanlashga intilishiga sharoit yaratish, dars davomida boshqa о‘quvchilarning ish usullarini tahlil qilish, eng qulay usullarni tanlash, о‘zlashtirish;
о‘quvchiga tazyiq о‘tkazmaslik hamda kamchiligini bо‘rttirmaslik:
past о‘zlashtirish, о‘zini yomon tutishi sabablarini aniqlash va ularni о‘quvchining shaxsiyatiga zarar yetkazmaydigan tarzda bartaraf etish;
dars jarayonida “muvaffaqiyat muhitini” yaratish, о‘quvchiga о‘qishda muvaffaqiyat qozonishiga yordam berish,uning о‘z kuchi va iqtidoriga ishonchini orttirishdan iboratdir.
Individual shaxsni rivojlantirish maqsadida о‘quv faoliyatini tashkil qilish yо‘llari
Topshiriq turlari:
O‘z-о‘zini anglash imkonini beruvchi topshiriqlar (о‘qituvchining о‘quvchilarga murojaati “O‘zingni angla, о‘zing bilib ol” jumlalari bilan ifodalanadi):
о‘z-о‘zini baholash (о‘qituvchining tayyorlagan rejasi, sxemasi, algoritmi bо‘yicha bajarilgan ishni tekshirish, xatolarini tahlil qilish);
mazmun bо‘yicha bajarilgan ishning usulini tahlil qilish va о‘z-о‘zini baholash (masalaning yechish usulini ratsionalligi, insho rejasining ifodaliligi, laboratoriya ishidagi amallarning ketma-ketligi);
о‘quvchini о‘quv faoliyat sub’ekti sifatida о‘z-о‘zini baholashi (о‘z ishini rejalashtira olamanmi, о‘z harakatlarimni tashkil qila olamanmi, erishgan natijalarimni baholay olamanmi);
о‘quv faoliyatida о‘zining ishtirokini baholashi (faollik darajasi, boshqa ishtirokchilar bilan hamkorligi, tashabbuskorligi, ijodkorligi);
darsni hamda uy vazifasini bilish qobiliyatlarini aniqlash (diqqat, idrok, xotira va boshqalar);
“Kо‘zguli topshiriqlar” - о‘quv mazmunida berilgan qahramonlarda о‘zining shaxsiy xususiyatlarini topish (masalan, adabiyot fanida).
O‘z о‘rnini belgilab olishga imkoniyat beruvchi topshiriqlar (о‘qituvchining о‘quvchiga murojaati “O‘zing tanla” jumlasi bilan ifodalanadi):
– turli о‘quv mavzuni asosli tanlash;
– turli yо‘nalishlardagi sifatli topshiriqlarni tanlash (kreativlik, nazariy, ixchamligi va boshqalar);
– о‘quv balining darajasiga mos keladigan о‘quv faoliyatini tanlash imkonini beruvchi topshiriqlar;
– о‘quv faoliyati usulini asosli tanlash imkonini yaratuvchi topshiriqlar (о‘qituvchi va sinfdoshlar bilan о‘zaro aloqa qilish usullari, vazifalarni kim bilan va qanday bajarish);
– о‘quv faoliyatini tanlash (qisqa vaqt davomida mavzuni о‘zlashtirish, mavzuni bо‘laklarga bо‘lib о‘zlashtirish);
– о‘quvchilar tomonidan qaysi yо‘nalishda rivojlanishini tanlash.
O‘quvchilarni hamkorlikda rivojlanishiga qaratilgan topshiriqlar (“Hamkorlikda ijod qiling”):
turli texnologiya va shakllardan foydalanib, guruhlarda ijodiy ishlash: “aqliy hujum”, rolli о‘yinlar, guruhlarda ishlash, proekt metodi va boshqalar;
birgalikda bajaraladigan “oddiy” ijodiy topshiriqlar (jamoa bilan, juftliklarda insho yozish, guruhlarga bо‘lib laboratoriya ishini yozish va boshqalar);
guruhlarda о‘qituvchi tomonidan о‘quvchilarga vazifalarni, о‘rnini bо‘lib bergan holda birgalikda ijodiy topshiriqni bajarish: guruh boshlig‘i, “bezatuvchi”, eksport-kontrolyor va boshqalar;
rollarni taqsimlab, ijodiy rolli о‘yinlar tashkil qilish (taqsimlangan rollar о‘zaro bog‘langan, ijodiy namoyon bо‘lishga imkon berishi, individual va umumiy ijodiy natijaga erishishga qaratilgan bо‘lishi kerak);
birgalikda ishlashda ishtirokchilarning о‘zaro hamjihatligini kо‘zlagan topshiriqlar (masalan, о‘zining nerv sistemasining xususiyatlarini aniqlash bо‘yicha tajribalar yoki chet tilida bir-biridan intervьyu olish);
faoliyatning natijasi va jarayonini birgalikda tahlil qilish (masalan, guruhning har bir vakili tomonidan mavzuni о‘zlashtirganlik darajasini muhokama qilish, guruh ishini baholash);
о‘quv faoliyatining individual maqsadi va rejasini ishlab chiqishda bir-biriga yordam berish (laboratoriya ishlarini bajarish bо‘yicha rejasini birgalikda tuzish, nazorat ishiga tayyorlanish bо‘yicha individual rejani birgalikda ishlab chiqish);
O‘zini о‘zgartirish, rivojlanishga qaratilgan topshiriqlar va birgalikda ishlash usullari (“O‘zing uchun о‘zingni о‘zgartir”):
- о‘quv faoliyatini bahosiz bajarish bо‘yicha topshiriqlar (masalan, uyda turli masalalarni ishlab kelish bо‘yicha yо‘llanma berish);
- о‘quvchi tomonidan о‘z xohishi bilan о‘zining bajargan faoliyat natijalarini tahlil qilishi;
- bir necha masalalarni yechib bо‘lgach (masalan, matematik masalalar) о‘qituvchi tomonidan berilgan mezonlar asosida har bir о‘quvchi tomonidan о‘z ishini baholash;
- о‘qishdagi shaxsiy istiqbollarni belgilab olishga qaratilgan topshiriqlar (о‘quv faoliyati natijalarini rejalashtirish, shakl, muddatlarini rejalashtirish);
- о‘z-о‘zini rivojlantirishga qaratilgan sub’ektiv murakkab mashg‘ulotlar va vaziyatlar (masalan, tarix fanidan ma’ruza yozish, lekin ma’ruza baholanmaydi, oldingi qilingan ma’ruzalar bilan taqqoslanib, natijalari tahlil qilinadi);
- turli xususiyatlarni (sabr, ijod, о‘zaro ta’sir qilish va boshqalar) namoyon bо‘lishini talab etuvchi, о‘quvchi о‘z xohishidan kelib chiqib tanlay oladigan topshiriqlar (baholanmaydi);
- kasbiy qiziqishidan kelib chiqib tanlashga imkon yaratuvchi topshiriqlar. Pedagogning mahorati Davlat ta’lim standarlari asosida ta’lim mazmunini
belgilab,о‘qitishning optimal metod va usullarini qо‘llay bilishda. Ta’lim texnologiyasi -quyidagilarni о‘z ichiga qamrab olgan sistemali darajadir:
ta’lim-tarbiyadan kо‘zlangan maqsad;
ta’lim mazmuni;
pedagogik xamkorlik vositalari;
о‘quv jarayonini tashkil qilish;
о‘quvchi-о‘qituvchi;
faoliyat natijasi.
“Pedagogik texnologiya”ning ma’nosi keng bо‘lib, “ta’lim metodikasi” dan farq qiladi. Qanday qilib eng samarali yо‘l bilan ta’limni boshqarish va ta’lim-tarbiyadan kо‘zlangan maqsadga erishish mumkin degan savolga ana shu pedagogik texnologiya javob beradi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
