O‘zbekisтon respublikasi

BOB. ISHLAB CHIQARISHDAGI KATTA ENERGIYA VA BOSIM BILAN ISHLOVCHI USKUNA VA QURILMALARNI ISHLATISHDAGI XAVFSIZLIK TALABLARI

1. Ishlab chiqarishdagi katta energiya va bosim bilan ishlovchi uskunalar, qurilmalar va idishlar

1. Ishlab chiqarishdagi katta energiya va bosim bilan ishlovchi uskunalar, qurilmalar va idishlarning turlari

Zich (germetik) yopilgan va ichida kimyoviy jarayonlar va issiqlik hosil bo‘lish jarayonlari kechishiga mo‘ljallangan, hamda suyuqliklar va gazlarni siqilgan, eritilgan va suyultirilgan holda saqlash, tashish va ishlatish uchun xizmat qiladigan sig‘imlar bosim ostida ishlovchi idishlar deb ataladi. Idishdagi kirish va chiqish shtutserlari ularning chegaralari hisoblanadi.

Bosim ostida ishlovchi idishlar quyidagi turlarga bo‘linadi [43]:

• 
  sisterna – temir yo‘l vagoni ramasiga, avtomobil (pritsep) yoki boshqa biror harakatlanuvchi vosita shassisiga muqim o‘rnatilgan idish;
  
• 
  bochka – bir joydan ikkinchi joyga dumalatib ko‘chiriladigan va toretsga qo‘shimcha tayanchlarsiz o‘tqazilsa bo‘ladigan silindrsimon yoki boshqa shakldagi idish;
  
• 
  ballon – ventil yoki shtutserlarni mahkamlash uchun bitta yoki ikkita rezbali teshigi (og‘zi) bo‘lgan bosim ostida ishlovchi idish.
  

Ishlab chiqarishda kuchli energiya va bosim bilan ishlaydigan uskunalar juda keng miqyosda qo‘llaniladi: bularga siqilgan, eritilgan va suyultirilgan gazlar saqlanuvchi ballonlar, suv isitish va suv bug‘i hosil qilish qozonlari, avtoklavlar, turli toifadagi ko‘chma va muqim turuvchi kompressorlar, kompressor stansiyalaridagi siqilgan havoni yig‘ish idishlari (resiverlar), obyektlardagi yuqori temperaturali va bosimli bug‘ va gaz quvurlari va boshqalar kiradi.
Gaz ballonlari gazlarni siqilgan, suyultirilgan va eritilgan holda saqlash, tashish va ishlatish uchun xizmat qiladi, masalan, kislorod, azot, atsitelen gazlari va boshqa (6.1 – rasm.).

6.1 – rasm. Yuqori bosim ostida ishlovchi ballonlar:
a - kislorod balloni; b - atsetilen balloni; v - propan-butan balloni; 1-qalpoqcha; 2 - ventil; 3 - gorlovina rezbasi; 4 - idish pasporti ma’lumotlari; 5 - uchuvchan massa; 6 - belbog‘; 7 - tayanch boshmoq.