O’zbekiston respublikasi qishloq va suv xo’jaligi vazirligi


§ 4. ISHLAB CHIQARISH SANITARIYASI VA



Download 0,84 Mb.
Pdf ko'rish
bet4/20
Sana13.01.2020
Hajmi0,84 Mb.
#33719
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   20
Bog'liq
hayot faoliyati xavfsizligi

§ 4. ISHLAB CHIQARISH SANITARIYASI VA 
MEHNAT GIGIYENASI ASOSLARI 
Reja: 
4.1. Ishlab chiqarish sanitariyasi, mehnat gigiyenasi va uning vazifalari 
4.2. Qishloq xo’jalik ishlab chiqarishida zararli omillar va ulardan homoyalanish usullari 
4.3. Ishlab chiqarishda mikroiqlim omillari va ularning gigiyenik me’yorlari 
4.4. Ishlab chiqarishda xonalarni isitish va havosini almashtirish 
4.5. Ruxsat etilgan yuk ko’tarish va tashishning me’yorlari 
4.6. Ish o’rinlarini tashkillashtirishda ergonomik talablar. 
4.7. Issiqxonalarda ishlaganda xavfsizlik talablari 
4.8. Chorvachilikda kasb kasalliklari profilaktikasi 
4.9. Ishlab chiqarish binolarini yoritish 
Tayanch iboralar: Sanitariya, gigiyena, mikroiqlim, shovqin, titrash, nurlanish, me’yorlar, 
antropozoonoz, dezinfektsiya, degelmintizatsiya, kandel, eritem, bakteritsid, 
Foydalanilgan adabiyotlar: 
1. H.E.G’oipov Mehnat muhofazasi. T., «Mehnat» 2000y 
2.O.Qudratov, T.G’aniev Hayotiy faoliyat xavfsizligi T., «Mehnat” 2004 y 
3.Yu.Dodoboyev, M.Hamidov. Qishloq xo’jaligi ishlab chiqarishda 
mehnat muhofazasi.T., «Mehnat» 2000y 
3.G.I Belyakov Oxrana truda .M., «Agropromizdat» 1990 g. 
4.1. Ishlab chiqarish sanitariyasi, mehnat gigiyenasi 
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

va uning vazifalari 
Mehnat gigiyenasi - ishlab chiqarish muhitini va mehnat jarayonini kishi organizmiga 
ta’sirini  o’rganadi  va  ularning  sanitariya-gigiyena  holatlarini  yaxshilash  bo’yicha 
tavsiyanomalarni 
ishlab chiqadi, bularning hammasi ishchilarning sog’lig’ini va ish qobiliyatini saqlab qolishga 
yordam beradi. 
Ishlab chiqarish sanitariyasi - ishlab chiqarish korxonalari hududlarining tozalik holatini 
yaxshi saqlash, obodonlashtirish, ishlab chiqarish binolarini va xonalarini, sanitariya-texnik 
qurilmalari  (ventilyatsiya,  isitish,  yoritish),  sanitariya-maishiy  xonalar  qurilmalari,  shaxsiy 
himoya 
vositalaridan 
foydalanish, 
mehnat 
sharoitlarini 
yaxshilash, 
ishlab 
chiqarishdagi 
zaharlanishlarni 
hamda kasb kasalliklarini oldini olish, xizmatchilar sog’lig’ini muhofaza qilish, shuningdek 
mehnatni  ilmiy  tashkil  qilish  va  ishlab  chiqarish  estetikasi  bilan  bog’liq  bo’lgan  gigiyena 
choratadbirlarini 
ishlab chiqish masalalarini hal qiladi. 
Vujudga kelishi mumkin bo’lgan kasalliklarni oldini olish va ulardan himoyalashda 
avvalambor ish joyidagi shaxsiy gigiyena masalalari asosiy rol o’ynaydi. Shaxsiy gigiyena 
tushunchasiga kiradigan masalalar doirasi juda keng. Bu badanni toza tutish, ishlaganda, 
ovqatlanganda  shaxsiy  gigiyenaga  rioya  qilish,  ya’ni  yashaydigan  joyni  ozoda  tutish  va 
boshqalar. 
Shaxsiy  gigiyena  qoidalarini  bajarish  faqat  individual  emas,  balki  ijtimoiy  ahamiyatga  ham 
molik 
bo’ladi. Agar bir kishi shaxsiy gigiyena qoidalariga amal qilmasa, u o’z oilasida va ishlaydigan 
jamoada yuqumli kasalliklarning tarqalishiga sababchi bo’lishi mumkin. 
Sog’lom ish sharoitlarini yaratilishining negizida sanitariya me’yorlari va qoidalari yotadi, 
ya’ni  kishilar  organizmini  turli  sharoit  va  muhitlarda  qobiliyati  va  chidamlilik  chegarasi 
aniqlanilib 
ishlab chiqrish joylarida muhitning MRK (me’yoriy ruxsat etilgan kontsentratsiya), MRM 
(me’yoriy ruxsat etilgan miqdor), MRD (me’yoriy ruxsat etilgan daraja)lari ishlab chiqilgan va 
joriy  qilingan.  Bularning  me’yoriy  darajasini  ta’minlab  turish  sog’lom  mehnat  sharoitlariga 
kafolat 
beradi.  Amaldagi  sanitariya  me’yorlaridan  SM  245-71  korxonalarni  joylashishiga  hamda 
ularning 
hududini  rejalashtirish,  ishlab  chiqarish  maqsadida  qurilgan  binolarga  umumiy  talablarni 
belgilaydi. 
41 
4.2. Qishloq xo’jalik ishlab chiqarishida zararli omillar va 
ulardan homoyalanish usullari 
Ishlab chiqarishdagi zararli omillarni shartli ravishda uch asosiy guro’hga bo’lish mumkin: 
- ishlab chiqarishda meteorologik sharoitlarning noqulayligi 
- texnologik jarayonlarga bog’liq holda; 
- ish jarayonida ba’zi mushaklarning yuqori darajada zo’riqishi. 
Ishlab chiqarishda meteorologik sharoitlarning noqulayligi. 
Issiqlik.  Barcha  jismlarni  tashkil  etgan  mikrozarralarning  tartibsiz  harakati.  Havo  issiqligini 
ruxsat 
etilgan me’yordan yuqori bo’lishi, kishini tez toliqishiga, yurak-tomir kasalligiga chalinishiga, 
bosh og’rig’ini paydo bo’lishiga yoki issiq urishiga olib kelishi mumkin. Havo haroratining 
ko’rsatilgan me’yordan past bo’lishi, kishi tanasidagi issiqlikni yo’qolishini ko’paytiradi va 
kishilarni harakatini cheklaydi va toliqtiradi. 
Havoning nisbiy namligi. Maxsus texnolgik jarayonlar talab qilinadigan ish joylaridan 
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

tashqari,  nisbiy  namlikni  75%  dan  oshmasligi  va  30%  dan  kam  bo’lmasligi  kerak.  Yuqori 
harorat 
ostida  havo  namligining  ortishi  natijasida  organizmning  issiqlik  chiqarishi  qiyinlashadi, 
natijada 
organizm qiziydi. Past harorat esa namlikning ortib ketishi tufayli organizmda issiqlik chiqishini 
tezlatadi,  natijada  tumov  va  boshqa  shamollash  kasalligiga  chalinish  mumkin.  Yuqori  nisbiy 
namlik 
(W>85%)teri  bug’lanishining  kamayishiga,  juda  past  nisbiy  namlik  (W<20%)  nafas  olish 
yo’llari 
shilliq pardasining qurib qolishiga olib keladi. 
seziluvchan. Agarda havoning tarkibida kislorodning miqdori 17%gacha kamaysa kishilarni 
nafas olishi va tomirlar urishi tezlashadi, 11-13%ga tushganda gipoksiya holati va 7-8%gacha 
kamayganda o’lim darajasiga olib keladi. Tabiiy holda havoning tarkibiy qismi 4.1- jadvalda o’z 
aksini topgan. 
Tabiiy havoning tarkibiy qismi 
4.1-jadval 
Ishlab chiqarishdagi texnologik jarayonlarga bog’liq holda ish o’rinlari sharoitlarining 
noqulayligi. 
Chang. Qishloq xo’jaligida ishlovchilarga doimiy ravishda turli xildagi changli sharoitda 
ishlashga  to’g’ri  keladi.  Zaharli  bo’lmagan  mineral  yoki  organik  changlar  tomoq  ko’z,  nafas 
olish 
yo’li va o’pkani kasallantirishi mumkin. 
Havoning almashinishi (ventilyatsiya). Ishchi uskuna va qurilmalardan ish jarayonida 
42 
ajralib  chiqadigan  turli  xususiyatli  gaz  va  bug’lar,  issiqlik  ish joyidagi  muhitning  o’zgarishiga 
va 
noqulayliga olib keladi. Shu sababli ish o’rinlarini sanitariya va gigiyena talablariga mos holda 
tashkil  etish  maqsadida  havoni  tabiiy  yoki  mexanikaviy  almashinish  usullaridan  foydalaniladi. 
Ish 
joylarida havoning almashinishi, ishda samaradorlikni oshirishning va kasbiy kasalliklarni kelib 
chiqishini oldini olishning muhim omillardan biri hisoblanadi. 
Shovqin. Yakka yoki guro’hiy mashina va mexanizmlar ishlayotgan joylarda, detallarni 
o’zaro ta’siri natijasida shovqin vujudga keladi. Me’yoridan ortiq shovqin kishi oshqozonini 
ishlash faoliyatining buzilishiga, yurak-tomir kasalliklariga va quloqning bitib qolishiga sabab 
bo’lishi mumkin. Shovqinning kuchi detsibellarda (Db) va ularni takrorlanishi, ya’ni chastotasi 
gertslarda (Gts) o’lchanadi. 
Titrash ( vibratsiya). Uskuna va mashinalarning ayrim qattiq, mo’rt detallari va 
asoslarining gorizontal, vertikal yoki aylanma yo’nalishi bo’ylab to’lqinlanishiga titrash 
(vibratsiya) deb aytiladi. Titrash natijasida asab va yurak-tomir tizimi zararlanishi mumkin, 
kapillyar tomirlarning spazmalanishi sodir bo’ladi, xushdan ketishga va gipertoniyaga moyillik 
kuzatiladi, qonda o’zgarishlar, umumiy holsizlik yuz beradi. Titrashlar, ayniqsa, ayollar 
organizmiga zararli ta’sir ko’rsatadi. Titrashlarning jadalligi ularning amplitudalari va 
chastotalariga bog’liqdir. 
Rentgen nurlanish. Rentgen nurlarning manbalari ishlab chiqarish texnologiyasiga qarab 
tabiiy yoki sun’iy bo’lib, ularning o’lchov birligi siftiada «Ber» («Biologicheskiy ekvivalent 
rentgena»)  qabul  qilingan.  Agar  ish  joylaridagi  nurlanishning  yillik  miqdori  170  m.Ber.dan 
oshib 
ketsa, bu inson hayoti uchun xavfli hisoblanadi. 
Qishloq xo’jalik mahsulotlariga radioaktiv moddalar bilan ishlov berishda, chorvachilikda 
hayvonlarni rentgen qilishda rentgen nurlaridan zararlanish xavfi tug’iladi. 
Rentgen nurlanish natijasida qon tarkibi o’zgaradi, asab tizimining ishlash faoliyati buziladi, 
doimo yo uyqu bosadi yoki uyqusizlik kuchayadi, ter bosadi, bosh og’riydi, xotira pasayadi, ko’z 
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

xiralashadi, teri quriydi, soch tusha boshlaydi. 
Ultrabinafsha nurlanish. Ultrabinafsha nurlanish manbalari quyosh radiatsiyasi, plazmali 
payvandlash vositalari, cho’g’lanuvchi va gaz razryadli yoritgichlar, lazerli hamda elektr gaz 
payvand  qurilmalaridir.  Utltrabinafsha  nurlardan  quyoshning  nurlari  ta’siriga  dalada, 
nurlantiruvchi 
qurilmalarda, o’simliklarning o’sishini va rivojlanishini tezlashtiruvchi omillar bilan hamda 
issiqxonada ishlaydiganlar va chorvachilik komplekslarida chorva mollarini nurlantiruvchilar 
zararlanishi mumkin. 
Ultrabinafsha nurlanish kishi organizmiga ma’lum miqdorda zarur. Bu nurlar bilan ortiqcha 
nurlanish elitromatozali teri kasalliguga, darmonsizlikka, bosh og’rig’iga, tana haroratining 
ko’tarilishiga va boshqalarga olib keladi. Terining himoyalanmagan qismi 0,2m
2
dan ortiq 
bo’lmagan joylari bo’lsa (yuz, bo’yin, qo’l barmoqlari va boshq.) nurlanishning jadalligi 
me’yoridan oshmasligi kerak . 
Infraqizil nurlanish. Infraqizil nurlanish (yoki issiqlik radia-siyasi) manbalari - quyosh, 
eritilgan  metall,  elektr  yoyi,  olov,  uskunalardagi  qizigan  yuzalar,  yoritgichlar  va  boshqalardir. 
Ekin 
maydonlarida  infraqizil  nurlanishga  dala  mehnatkashlari  duchor  bo’ladilar.  Infraqizil 
nurlanish, 
kishi  to’qimalariga  o’tib,  uning  tana  haroratini  oshiradi  va  jadal  va  uzoq  vaqt  ta’sir  etishi, 
terining 
qizarishiga,  kuyishiga,  ko’z  to’r  pardasining  shikastlanishiga  va  ayrim  hollarda  oftob  urishiga 
olib 
keladi. 
Ionlashtiruvchi nurlanish - Qishloq xo’jaligida ionlashtiruvchi nurlanishlar detallarning 
yemirilganligini,  payvand  chokining  sifatini  aniqlashda,  urug’ga  ishlov  berishda,  biologik 
tadqiqot 
ishlarida, tuproqni analiz qilishda, chorvachilik binolarida havoning sun’iy ionlashtirish evaziga 
chorva  mahsuldorligini  oshirish  va  boshqa  maqsadlarda  ishlatiladi.  Ular  ayrim  kimyoviy 
elementlar 
yadrolarining o’z-o’zidan parchalanishi natijasida hosil bo’ladi. Radiy, toriy, uran elementlari 
shular  qatoriga  kiradi.  Radioaktiv  moddalar  tabiatiga  qarab,  bir  yoki  bir  necha  xil  nurlarni 
taratishi 
mumkin. Butun terining bir marotaba, ya’ni katta qismining 0,25-0,5gr miqdorida nurlanishi 
qon  tarkibining  o’zgarishiga,  0,1gr  dan  ortiq  qismi  nurlansa  butun  organizmda 
jarohatlanishning 
rivojlanishiga  va  ish  qobiliyatini  yo’qolishiga  olib  keladi.  Agar  2-4gr  miqdorida  nurlansa, 
davolab 
43 
bo’lmaydi, 6-10gr dan yuqorisi 100% o’limga olib keladi. 
Elektromagnit nurlanish. Qishloq xo’jaligida yuqori quvvatli elektr uzatish tarmoqlari, 
yuqori quvvatli radiostantsiyalar, transformatorlarga yaqin joylarda ishlaydigan ishchilar, 
elektromagnit maydonlari ta’sirida bo’ladilar. Elektormagnit maydoni ta’sirida asosan jigarda, 
qora 
taloqda va markaziy asab tizimida o’zgarishlar bo’lishi mumkin. Bunda bosh og’riydi, uyqu 
buziladi, arterial bosim oshib kishi o’ta toliqadi. 
Zararli omillardan himoyalanish usullari. Ish jarayonlari va atrof muhitning inson 
organizmiga  ta’sirini  mehnat  gigiyenasi  fani  o’rganadi.  Mehnat  gigiyenasini  qulay  ish 
sharoitlarini 
yaratish  asosida  mehnat  unumdorligini  oshirish,  kasb  kasalliklarini  kamaytirish  yoki  butunlay 
yo’q 
qila olish sanitariya-gigiyena va davolash profilaktik tadbirlari ishlab chiqadi. 
Ish joylaridagi havo tozaligi. Ish joyidagi havoda zaharlanmagan chang 10 mg/m

dan, 
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

kvars  changi  esa  2  mg/m

dan  ko’p  bo’lmasligi  kerak.  Ishlab  chiqarish  xonalari  ichidagi  turli 
vosita 
va materiallarning changi sanitariya me’yorlari va ГОСТ 12.1.005-86 da ko’rsatilgandan oshib 
ketmasligi kerak. Havo tarkibida turli zaharli gazlar miqdorini aniqlash uchun UG-2 turdagi 
universal gazoanalizator o’lchov uskunasidan foydalanadilar. (4.1-rasm). 
4.1-rasm. UG-2 Gazoanalizatori. 1-korpus; 2-o’lchov shtoki; 3-indikator ; 
4-filtrlovchi patron; 5-silfonli naycha; 6-indikatorlar qutisi 
Qishloq xo’jaligida tez-tez foydalanib turiladigan ba’zi bir kimyoviy moddalar turi va 
ularning havo tarkibidagi me’yorlari 4.2-jadvalda keltirilgan. Xavfli va zarali changlar miqdori 
me’yoridan oshgan taqdirda shaxsiy himoya vositalaridan foydalanish orqali himoyalanish 
mumkin. 
Shovqindan himoyalanish. Insonning eshitish a’zolari tovush o’zgarishining 
absolyutmasligini  sezibgina  qolmasdan,  tovush  jadalligini  va  tovush  bosimining  o’sishini 
aniqlaydi. 
Shuning  uchun  ham  tovushning  miqdoriga  baho  berilayotganda  faqatgina  tovush  jadalligini 
hisobga 
olibgina qolmasdan, balki tovush to’la darajasini hisobga olinadi. 
Zararsiz va oddiy shovqinlarning kuchi 40 detsibelgacha etadi, yuk mashinasining shovqin 
kuchi  esa  105-110  detsibelga  tengdir,  80  detsibeldan  yuqori  shovqin  kishi  organizmiga  salbiy 
ta’sir 
qila  boshlaydi,  120  detsibeldan  yuqorisi  kishi  asabini  jarohatlashga  olib  keladi.  Ba’zi 
ma’lumotlarga 
asosan  shovqin  kishi  umrini  3-12  yilgacha qisqartirishi,  yosh  organizmning o’sish  tezligini  15-
57% 
gacha 
kamaytirishi 
mumkin. 
Sanoat 
korxonalarini 
loyihalashtirishdagi 
sanitariya 
me’yorlarida(SM 
245-71)  ishlab  chiqarish  korxonalarining  xonalari  va  ularning  hududlarida  ruxsat  etilgan 
me’yoriy 
tovush ish turiga qarab 50 Db -80 Db dan ko’p bo’lmasligi lozim. 
Shovqin insonga salbiy ta’sir etganligi uchun ruxsat etilgan chegaralar qo’yilgan, ya’ni past 
chastotali shovqinlar uchun 90-100 DB, o’rtacha chastotali shovqinlar uchun 85-90 DB, yuqori 
chastotali shovqinlar uchun 75-85 DB. 
44 
ГОСТ 12.1.005-86 bo’yicha ish joylari havosi tarkibidagi ayrim 
zararli moddalarning ruxsat etiladigan me’yori (MRK), mg/m

4.2-jadval 
Moddalar 
MRK 
Xavf 
darajasi 
Moddalarning 
holati 
Organizmga 
ta’sir turi 
Ammiak 
Benzin 
Chang: 
don 
Un va yog’och 
Paxta 
Tamaki 
Choy 
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

20,0 
100,0 
4,0 
6,0 
2,0 
3,0 
3,0 
















A,f 
A,f 
A,f 


Mineral o’g’itlar 
Superfosfat 
Sulfoammiakli o’g’itlar 
Fosforantlar 
Kaliy xlorid 
Kaliy sulfat 
Ammofos 
Kaliy nitrat 

25 


10 










b-a 
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com













Pestitsidlar 
Gensaxlorbutadiyen 
Geterofos 
Karbofos 
Metafos 
Ftalofos 
Bayleton 
Vitavaks 
0,005 
0,02 
0,5 
0,1 
0,3 
0,5 
1,0 








b-a 
b-a 
b-a 
b-a 
b-a 








Eslatma; b-bug’ yoki gazlar; a-aerozol; b,a- bug’ va aerozollarning 
aralashmasi; 0-ta’sir qilish mexanizmi o’tkir yo’naltirilgan moddalar. A-ishlab 
chiqarish sharoitida allergik kasalliklarni keltarib chiqarishi mumkin bo’lgan 
moddalar; f-fibrogenli ta’sir etadigan aerozollar. 
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

Aqliy mehnat bilan band shaxslar uchun, binoning ichida shovqin 60 DB dan oshmasligi 
kerak.  Shovqinni  binoning  ichidan  tortib  olish  va  shovqin  manbaini  izolyatsiya  qilish  ham 
mumkin. 
Shovqinni kamaytirishning maqsadida quyidagi tadbirlarni amalga oshirish mumkin: 
• texnologik jarayonlarni o’zgartirish; 
• qurilmalarni kam shovqin chiqaradigani bilan almashtirish; 
• tovushni tarqatuvchi ekranlarni qo’llash; 
• yuqori chastotali shovqinlar uchun shovqin qaytargichlar o’rnatish; 
• qurilmalar va mashinalarni ishga yaroqli holatda saqlab turish va ishqalanadigan 
yuzalarni moylab turish. 
Binoning shiftlariga va devorlariga shovqin kamaytirgichlarni o’rnatish, shovqin darajasini 
6-12 Db gacha kamaytiradi. Shovqindan individual himoya vositalari orqali ham saqlaniladi. 
Titrashdan himoyalanish. Sanitariya me’yorlari va Qoidalariga asosan, titrashli ishlarga 
bog’liq  bo’lgan  joylarda  18  yoshga  to’lmagan  va  homilador  ayollarning  ishlashiga  ruxsat 
etilmaydi. 
Insonni titrashdan himoyalash maqsadida, mashina va uskunarni masofadan turib avtomatik 
boshqarish,  har  xil  yumshatgichlar  (prokladkalar)  o’rnatish,  prujinalar  o’rnatish, 
harakatlanuvchi 
mashinalar uchun pnevmatik shinalar, yumshoq o’tirg’ichlar, haydovchilar uchun yumshoq 
o’rindiqlar  (4.2-rasm)  va  gidravlik  amortizatorlar  o’rnatish  usul  va  vositalaridan 
foydalanadilar. 
Titrashni yana ham kamaytirish maqsadida titraydigan konstruktsiyalarga va detallarga maxsus 
45 
mastika qatlami surtiladi. Titrashdan himoyalanish uchun rezina oyoq kiyimlari, paralonli 
ko’lqoplardan foydalaniladi. 
Tebranish turli xildagi vibrometrlar (VR-1, qo’l vibrometri) hamda shovqin va tebranishlarni 
o’lchaydigan (IShV-1) priborlar orqali o’lchanadi. 
Tebranishlarning jadalligi ularning amplitudalari va chastotalariga bog’liqdir. To’lqin 
amplitudasi  qancha  katta  bo’lsa,  ruxsat  etilgan  chastota  shuncha  oz  bo’ladi  va  aksincha  agar 
ruxsat 
etilgan chastota katta bo’lsa to’lqin amplitudasi oz bo’ladi. 
Titrovchi qurilmalar bilan ishlovchi, har bir soat ishlagandan keyin 10-15 daqiqadan 
tanaffus  qilishi,  ishlab  chiqarish  gimnastikasi  bilan  shug’ullanishi  kerak.  Me’yordan  oshiq 
titrovchi 
qurilmalar  bilan  ishlash  man  etiladi.  Titrashli  joylarda  ishlovchi  barcha  ishchilar  davriy 
ravishda 
tibbiy ko’riqdan o’tib turishi kerak. 
4.2-rasm. Qishloq xo’jaligi texnikalarida haydovchilar o’tirg’ichlarini tebranishga qarshi 
jihozlanishi 
Nurlanishdan himoyalanish. Nurlanishni profilaktika qilishda dozimetrik nazorat tizimini 
o’tkazish  katta  ahamiyatga  ega.  Ishchilarni  yakka  holda  dozimetrik  nazoratdan  (ruxsat  etilgan 
yillik 
nurlanish miqdori 3 barobardan ortiq bo’lgan sharoitdagi ishchilarga majburiydir) o’tkazishda 
IFKU-1, TLD, KChD-6 va boshqa asboblar qo’llaniladi. Odam tanasini va korjomalardagi 
radioaktiv nurlanishdan kir bo’lish darajasini SZB2-1 sm, SZB2-2sm, BDZA2-01 sm va boshqa 
asboblar yordamida o’lchanadi. 
Ultrabinafsha nurlanishdan himoyalanish vositalari sifatida masofadan turib himoyalanish 
(nurlanish manbaidan ishchini uzoqlashtirish), himoyalovchi ekranlar, pardalar, kabinalardan 
foydalaniladi, Ular ultrabinafsha nurlarini keng qaytarishi uchun ochiq ranglar bilan bo’yalgan 
bo’lishi lozim. Shaxsiy himoya vositalari sifatida, korjomalar, poyabzal, qo’lqop, bosh kiyim, 
ko’zoynaklardan foydalaniladi. 
Infraqizil nurlanishdan himoyalanishda, himoyalanish ekranlaridan, ayvonlar, soyabonlar, 
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

kabinalar,  issiqlikni  tarqatuvchi  yuzalar,  ish  joylarini  issiqlik  nurlanishi  manbalaridan 
uzoqlashtirish 
vositalari va usullaridan foydalaniladi. Bunda to’siqlardagi issiqlik 45°S dan oshmasligi lozim. 
Elektromagnit nurlanish himoyalanishda, ikki qavatli to’siqlar betta zarrachalardan 
himoyalanishda foydalaniladi. Birinchi qavat atom massasi kam bo’lgan metalldan (alyuminiy, 
karbolit,  organik  oyna)  yasaladi  va  nurlarni  yo’nalishida  bo’ladi,  ikkinchi  qavat  nisbatan 
og’irroq 
(ko’rg’oshin, volfram) metallardan tayyorlanadi. 
Elektromagnit nurlanishlardan shaxsiy himoyalanish vositalari sifatida ekranlashtiruvchi 
kostyumlar, kombinzon, bosh kiyim, qo’lqop, poyabzal, maxsus tok uzatuvchi yoki 
metallashtirilgan matolar ishlatiladi. 
Ultra yuqori chastotali elektr qurilmalriga xizmat ko’rsatuvchi shaxslar yiliga bir marotaba 
va  o’ta  yuqori  chastotali  elektr  qurilmalarga  xizmat  ko’rsatuvchi  shaxslar  olti  oyda  bir 
marotaba 
46 
meditsina ko’rigidan o’tishlari shart. 

Download 0,84 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   20




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish