O’zbekiston Respublikasi Qishloq va suv xo’jaligi vazirligi Samarqand qishloq xo’jalik instituti

11.2.Chorva mollarini takror ishlab chiqarish ko^,rsatkichlari

1. 
   Ona mollarni qochirish qochirilgan ona mollar soni
   

koeffisiyenti = ---------------------------------------

qochirilishi rejalashtirilgan

ona mollar soni
2. Ona mollardan foydalanish Bolalagan ona mollar soni

koeffisiyenti = -----------------------------------

Bola olish uchun kuzda

tutilgan ona mollar soni

Tirik olingan bolalar soni .

3.Bola olish koeffisiyenti =-------------------------------------------

Yil boshidagi ona mollar soni

qisir qolgan ona mollar soni

4. Qisir qolish koeffisiyenti = ---------------------------------------

Bola olish uchun mo’ljallangan

ona mollar soni
5.Yosh mollar bilan to’ldirish Ta’mirlovchi yosh mollar soni

koeffisiyenti = ---------------------------------------

Katta yoshdagi mollar soni

6.Yosh mollarni saqlanish Yil oxirida qolgan yosh mollarsoni

koeffisiyenti = ---------------------------------------------------- Yil davrida kirimga olingan yosh

mollar soni

7. Mollarning saqlanish harakatdagi mollarning sof bosh soni

koeffisiyenti = --------------------------------------------------- Oborotdagi mollar bosh soni

Harakatdagi mollarning sof bosh sonini aniqlash uchun harakatdagi mollar bosh sonidan nobud bo’lganlar bosh sonini chegirib tashlash kerak.

11.3.Chorvachilik mahsuloti va mahsuldorligi ko’rsatkichlari va ularning iqtisodiy-statistik tahlili

Jami natura mahsuloti dinamikasini statistik tahlili. Tahlilni yalpi sut misolida quyidagi indekslardan foydalanib, amalga oshirdik:

1. 
   Yalpi sut indeksi:
   

bunda, sigirlar (ona mollar)ning mos xolda bazis va hisobot yillaridagi o’rtacha soni;

mos xolda bazis va hisobot yillaridagi sut mahsuldorligi.

2. 
   Sigirlar soni indeksi: .
   
3. 
   Sut mahsuldorligi indeksi:
   

Yetishtirilgan yalpi go’sht, yalpi jun, yalpi tuxum kabi natura mahsulotlari dinamikasining statistik tahlili yalpi sut dinamikasining statistik tahlilidan farq qilmaydi. Farqi sigirlar soni o’rniga tegishli mollar sonini, sut mahsuldorligi o’rniga tegishli mahsuldorlik ko’rsatkichlarini qo’yib, hurmatli talaba ularning statistik tahlilni o’zingiz amalga oshiring.

O’rtacha sut mahsuldorligi dinamikasining statistik tahlili.Statistik tahlilni quyidagi formulardan foydalanib, amalga oshiring:

1.O’zgaruvchan tarkibli sut mahsuldorligi dinamikasi indeksi:

;

2.Ona mollar soni strukturasi indeksi:;

3.Doimiy tarkibli sut mahsuldorligi indeksi:.

Nazorat savol va topshiriqlar

1.Chorva mollari sonini ifodalovchi ko’rsatkichlar va ularni hisoblash usullari

2.Shartli chorva mollari soni qanday aniqlanadi va u nima uchun kerak?

3. Jami natura mahsuloti dinamikasini statistik tahlilini indeks usuli orqali bajaring.

Mustaqil ish topshiriqlari

1.O’rtacha sut mahsuldorligini aniqlang:

a)Yalpi sut miqdorini yil boshidagi sigirlar soniga bo’lish orqali aniqlanadi

b) Yalpi sut miqdorini yil oxiridagi sigirlar soniga bo’lish orqali aniqlanadi

v) Yalpi sut miqdorini yil oxiridagi sog’iladigan sigirlar soniga bo’lish orqali aniqlanadi

g) Yalpi sut miqdorini o’rtacha yillik sigirlar soniga bo’lish orqali aniqlanadi

Tavsiya etiladigan adabiyotlar

1.Abdullayev Yo.,Qudratova O. – Statistika.Darslik . T.: 2011.

2..Qudratov T. –Qishloq xo’jalik statistikasi. Darslik.. Samarqand 2013..

3..Qudratov T. –Qishloq xo’jalik statistikasi. Maruzalar matni. Samarqand -2012.

.4.Qudratov T.,Dehqanov S. Qishloq xo’jalik statistikasi. O’quv qo’llanma. T. : 2004.

12-mavzu. Qishloq xo’jaligida mahsulotlar va darovadlar statistikasi

Dars o’quv maqsadi. Ushbu mavzu bo’yicha darsning o’quv maqsadi bo’lib, Qishloq xo’jaligining yalpi mahsuloti,yalpi va sof daromadi ko^,satkichlarini hisoblash usullarini va iqtisodiy-statistik tahlil qilish yo’llarini talabalarga o’rgatish hisoblanadi.

Tushunchalar va tayanch iboralar. Yalpi ishlab chiqarish.Yalpi qo’shilgan qiymat.Sof qo’shilgan qiymat. Yalpi daromad.Sof daromad. Sof foyda.Yalpi foyda. Sof tushum. Rentabellik..

Maruzani o’tish metodi.Maruzani “Bilaman,bilishni xohlayman,bilib oldim”, blis –so’rov va aqliy hujum” metodlarini qo’llagan holda o’tish ko’zda tutiladi

Asosiy savollar:

1.Qishloq xo’jaligida mahsulotlar va darovadlar statistikasining vazifalari

2.Qishloq xo’jaligi mahsulotlari va daromadlarini ifodalovchi ko^,satkichlarni hisoblash va statistic tahlil qilishi

3. Mahsulotni sotishdan olingan yalpi foydaning statistik tahlili

12.1.Qishloq xo’jaligida mahsulotlar va darovadlar statistikasining vazifalari

Statistikasining vazifalari bo’lib quyidagilar hisoblanadi:

1.Qishloq xo’jalik korxonalari faoliyatining qiymat ko’rsatkichlarini hisoblash usullarini ilmiy asosda ishlab chiqish;

2.Yalpi ishlab chiqarish va sotilgan mahsulotlar hajmi tarkibi,strukturasi va dinamikasini o’rganish;

3.Yalpi va sof qo’shilgan qiymat hajmlari tarkibini, struktursini va dinamikasini o’rganish;

4.Qishloq xo’jalik mahsulotlarini ko’paytirish imkoniyatlarini aniqlash;

5.Mahsulotlarni sotishdan olingan foyda hajmini va rentabellik darajasini o’rganish,ularni oshirish imkoniyatlarini aniqlash