Korxonalar faoliyatining tahlili va statistika asoslari fani bo’yicha ma’ruzalar kursi Buxgalteriya hisobi va audit kafedrasi dosenti T. Qudratov tomonidan O’zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta maxsus talim vazirligining 2012 yil 13 avgustdagi 332/1- sonli buyrug’i bilan tasdiqlangan fanning o’quv dasturiga mos holda tayyorlangan.Unda statistika fanining ham,korxonalar faoliyatining tahlili fanining ham nazariy,uslubiy va amaliy jihatlari barcha mavzular bo’yicha “Leksiyalar kursi”ga qo’yilgan talablarga mos holda yoritilgan.
Ushbu maruzalar kursi SamQXI buxgalteriya hisobi va audit kafedrasining yig’ilishida (2013 yil .... dekabrdagi - sonli bayoni), iqtisodiyot va boshqaruv fakultetining uslubiy komissiyasi yig’ilishida (2013 yil ...dekabrdagi...- sonli bayoni), fakultet ilmiy kengashining yig’ilishida(2013 yil 26dekabrdagi...- -sonli bayoni), institut markaziy uslubiy kengashining yig’ilishida (2013 yil ... 27 dekayurdagi .3- sonli bayoni) va institut ilmiy kengashida ( 2014 yil yanvardagi ...- sonli bayon) ko’rib chiqilib, chop etishga tavsiya etilgan.
Taqrizchilar:
1.Samarqand bank kolleji direktori,iqtisod fanlari nomzodi,dosent Ibrohimov M.M..
2.Samarqand qishloq xo’jalik instituti « Buxgalteriya hisobi va audit« kafedrasi dosenti, iqtisod fanlar nomzodi Xolbayev D.X
Mundaraja
So’z boshi 6
1-mavzu.Korxonalar faoliyati tahlil va statistika asoslari fanining predmeti va usullari 7
1.1.Statistika to,g,risida tushincha va uning tarixi va ahamiyati 7
1.2. Statistikaning predmeti va usullari 7
1.3. Statistikaning boshqa fanlar bilan bog,liqligi. 8
1.4.Tahlil fanining shakllanishi va rivojlanish tarixi 8
2-mavzu. Statistik kuzatish 15
2.1.Statistik kuzatish to,grisida tushincha va uning dasturiy-uslubiy taminoti 15
2.2. Statistik kuzatish shakllari, turlari va usullari 15
2.3. Statistik kuzatish xatolari va ularni tekshirish 16
3-mavzu. Statistik svodkalash va guruhkash.Mutlaq va nisbiy miqdorlar 18
3.1.Statistik svodkalash va guruhkash usullari 18
3.2.Mutlaq miqdorlar to,grisida tushincha va ularning turkarini hisoblash tartibi 18
3.3.Nisbiy miqdorlar to,grisida tushincha va ularning turkarini hisoblash tartibi 19
4-mavzu. O,rtacha miqdorlar va variatsiya ko,rsatkichlari 20
4.1.O,rtacha miqdorkar to,grisida tushincha, turkari va ularni hisoblash tartibi 20
4.2.Moda va mediana tushinchasi va ularni qator turlarida hisoblash 21
4.3. Variatsiya ko,rsatkichlari va dispersion tahlil asoslari 23
5-mavzu. Korrelyatsion-regregritsion tahlil asoslari 26
5.1.Ijtimoiy hayotdagi bog,lanishlarning asosiy turlari va shakllari 26
5.2. Korrelyatsion tahlil asoslari 26
6-mavzu. Dinamika qatorlari 30
6.1. Dinamika qatorlari to,grisida tushincha va ularni tuzishni asosiy qoidalari 30
6.2.Dinamika qatorlarni turlari va hisoblash usullari 30
6.3.Dinamika qatorlarini qayta ishlash va tahlil qilish usullari 32
7-mavzu. Iqtisodiy indekslar 35
7.1.Iqtisodiy indekslar to,grisida tushincha va ularning tavsiflash belgilari, iqtisodiy tahlildagi ahamiyati 35
7.2. Indeks turlari 36
7.3.O,zgarmas va o,zgaruvchan tarkibli indekslar 36
8-mavzu. Erdan foydalanuvchilar va er turlari statistikasi 38
8.1.Erdan foydalanuvchilar va er statistikasining vazifalari 38
8.2.O,zbekiston Respublikasi Er Kodeksi 39
8.3.Erdan foydalanish samaradorlik ko,rsatkichlari 39
9-mavzu. Ekin maydonkari, mevali daraxtzorlar va agrotexnik chora-tadbirlar statistikasi 42
9. 1.Ekin maydonlari statistikasi 42
9.2.Mevali daraxtzorlar statistikasi 43
9.3.Arotexnik chora-tadbirlar statistikasi 44
10-mavzu. Hosil va hosildorlik statistikasi 46
10.1.Hosil va hosildorlik statistikasining vazifalari 46
10.2. Hosil va hosildorlik ko,rsatkichlari va ularni hisoblash 46
10.3. Hosil va hosildorlik ko,rsatkichlarining iqtisodiy-statistik tahlili 47
11-mavzu. Chorvachilik statistikasi 49
11.1.Chorvachilik statistikasining vazifalari va mollar bosh soni ko,rsatkichlari 49
11.2.Chorva mollarini takror ishlab chiqarish ko,rsatkichlari 50
11.3.Chorvachilik mahsuloti va mahsuldorligi ko’rsatkichlari va ularning iqtisodiy-statistik tahlili 51
12-mavzu. Qishloq xo’jaligida mahsulotlar va darovadlar statistikasi 53
12.1.Qishloq xo’jaligida mahsulotlar va darovadlar statistikasining vazifalari 53
12.2. Qishloq xo’jaligi mahsulotlari va daromadlarini ifodalovchi ko,satkichlarni hisoblash va statistic tahlil qilishi 53
12.3. Mahsulotni sotishdan olingan yalpi foydaning statistik tahlili 54
13-mavzu. Qishloq xo’jalik mahsulotlarini ishlab chiqarish hajmi va ularning o,zgarishiga ta,sir etuvchi omillar tahlili 56
13.1. O’simlikchilik mahsulotlarini ishlab chiqarish bo,yicha biznes-reja bajarilishining tahlili 56
13.2. Chorvachilik mahsulotlarini ishlab chiqarish ahvolining omilli tahlili 57
13.3.Mahsulot sotish dinamikasini tahlil omilli tahlili 57
14-mavzu. Mehnat resurslari bilan ta,minlanish, mehnat unumdorligi va mehnat haqi darajasining tahlili 59
14.1.Mehnat resurslari bilan ta,minlanish va ulardan foydalanishning tahlili 59
14.2. Mehnat unumdorligi ko,rsatkichlarini hisoblash va ularning tahlili 60
14.3. Mehnat haqining tahlili 60
15-mavzu. Moddiy resurslar bilan ta,minlanish va ulardan foydalanish samaradorligining tahlili 62
15.1 Moddiy resurslar bilan ta,minlanish daralasini hisobi va tahlili 62
15.2. Moddiy resurslardan foydalanish samaradorlik ko,rsatkichlari va ularni hisoblash usullari 62
15.3.Moddiy resurslardan foydalanish samaradorliginining tahlili 63
16-mavzu. Qishloq xo’jalik korxonalarida asosiy ishlab chiqarish vositalaridan foydalaishni tahlili 64
16.1. Asosiy ishlab chiqarish vositalaridan foydalaishni tahlilining ahamiyati,maqsadi va vazifalari 64
16.2. Asosiy ishlab chiqarish vositalari bilan ta,minlanish va qurollanich ko,satkichlarining tahlili 65
16.3. Asosiy ishlab chiqarish vositalaridan foydalaish ko,satkichlarini hisoblash va tahlili qilish usullari 65
17-mavzu. Qishloq xo’jaligida ishlab chiqarish xarajatlari va tannarxini tahlili 67
17.1. Qishloq xo’jaligida ishlab chiqarish xarajatlari va tannarxini tahlilining ahamiyati va vazifalari 67
17.2. Qishloq xo’jaligida ishlab chiqarish xarajatlari hajmining tahlili 67
17.3. Qishloq xo’jalik mahsulotlari tannarxining tahlili 68
18-mavzu. Korxonalar moliyaviy holatining tahlili. 70
18.1. Korxonalar moliyaviy holati tahlilining ahamiyati,maqsadi va vazifalari 70
18.2.Aktiv va passiblarning tahlili 71
18.3.Moliyaviy barqarorlik va to,lovga qodirlik koeffitsientlarning tahlili 71
19-mavzu. Mahsulotlarni sotishdan olingan moliyaviy natijalarining tahlili 74
19.1. Moliyaviy natijalar tahlilining ahamiyati,maqsadi va vazifalari 74
19.2. Mahsulotlarni sotishdan olingan moliyaviy natijalarning tahlili 74
19.3. Sotilgan mahsulotlar rentabelligini tahlil qilish 75
Masalalar to’plami 77
