O’zbekiston Respublikasi Qishloq va suv xo’jaligi vazirligi Samarqand qishloq xo’jalik instituti

Masalalar to’plami

1-mavzu.Korxonalar faoliyati tahlil va statistika asoslari fanining predmeti, i va usullari

Seminar savollari:

1.Statistika to,g,risida tushincha va uning kelibchiqishi va taraqiyot bosqichlari

2.Statistikaning predmeti,vazifalari va unda qo,llaniladigan usullari

3. Statistikaning boshqa fanlar bilan o^,zaro bog,liqligi

4.Tahlil fanining shakllanishi va rivojlanish tarixi

5. Tahlilining predmeti,maqsadi va vazifalari

6.Tahlilining metodi va unda qo,llaniladigan usullar
2-mavzu.Statistik kuzatish

Seminar savollari:

1.Statistik kuzatish to^,grisida tushincha

2. Statistik kuzatish oldiga qo^,yilgan talablar

3. Statistik kuzatish shakllari va turlari

4. Statistik kuzatish xatolari va ularni tekshirish
3-mavzu.Statistik svodkalash va guruhkash.Mutlaq va nisbiy miqdorlar

Seminar savollari:

1.Statistik svodkalash va guruhkash usullari to^,grisida tushincha

2.Oddiy va murakkab svodkalarning mazmun- mohiyati

2. Statistik guruhkash belgilari va turlarining mazmun- mohiyati

3. Mutlaq miqdorlar to^,grisida tushincha va ularning turkari

3.Nisbiy miqdorlar to^,grisida tushincha va ularning turkarini hisoblash tartibi

4-mavzu. O,rtacha miqdorlar va variatsiya ko^,rsatkichlari

Seminar savollari:

1.O,rtacha miqdorkar to^,grisida tushincha

2. O,rtacha miqdorkarning turkari va ularni hisoblfsh usullari

3.Moda va mediana tushinchasi va ularni qator turlarida hisoblash tartibi

4.Variatsiya ko^,rsatkichlari. Variatsiya koeffinsenti.

5. Dispersion tahlil asoslari

5-mavzu. Korrelyatsion-regregritsion tahlil asoslari

Seminar savollari:

1.Ijtimoiy hayotdagi bog^,lanishlarning asosiy turlari va shakllari

2. Korrelyatsion tahlil asoslari

3.Juft korrelyatsiya

4.Ko,p omilli korrelyatsiya
6-mavzu. Dinamika qatorlari

Seminar savollari:

1.Dinamika qatorlari to^,grisida tushincha

2. Dinamika qatorlarining turkari va hisoblfsh usullari

3.Dinamika qatorlarni tahlil qilish usullari

4.Dinamika qatorlarini qayta ishlash va tahlil qilish usullari

5.Dinamika qatorlarida dispersiya va korrelyatsiyani qollash tartiblari

7-mavzu. Iqtisodiy indekslar

Seminar savollari:

1.Iqtisodiy indekslar to^,grisida tushincha

2. Iqtisodiy indekslarrning iqtisodiy tahlildagi ahamiyati va o^,rni

3.Indeks turlari

4.Agregat indekslari

5.O,zgarmas va o,zgaruvchan tarkibli indekslar

8-mavzu.Erdan foydalanuvchilar va er turlari statistikasi

Seminar savollari:

1.Erdan foydalanuvchilar va er statistikasining vazifalari

2.Er fondi va undan foydalfnuvchilar

3.qishloq xo,jalik erlari va undan foydalanuvchilar

4.O^,zbekiston Respublikasi Er Kodeksi

5. Erdan foydalanish samaradorlik ko^,rsatkichlari va ularni hisoblash usullari

9-mavzu. Ekin maydonkari, mevali daraxtzorlar va agrotexnik chora-tadbirlar statistikasi

Seminar savollari:

1.Ekin maydonkari kategoriyalarining mazmuni va hisoblash usullari

2. Bahorgi mahsuldor maydon bilan hosili o’rib-yig’ib olinadigan maydon mazmunini tushuntiring

3. Hosil berish yoshidagi dov-daraxtlarning koeffisiyenti qanday aniqlanadi?Tushuntiring

4. Ko’p yillik mevali dov-daraxtlarni zichlik koeffisiyentini aniqlash usullari

5. Arotexnik chora-tadbirlarni ifodalovchi ko’rsatkichlar

10-mavzu. Hosil va hosildorlik statistikasi

1-topshirik

Bugdoy yalpi xosili dinamikasini statistik taxlil kilish uchun zarur bulgan ma’lumotlar :

Kursatkichlar	Bazis yili	Xisobot yili
1.Bugdoy maydoni,ga	110	107
.Xosildorligi,s/ga	41	44

malumotlar asosida aniklang:

1. Bazis va hisobot yillari uchun Yalpi xosil mikdorini

2.Maydon va hosildorlik yakka indekslarini

3. Yalpi xosil indeksini

4.Masala yechimiga xulosa yezing.

2- topshirik

1-topshirikdagi malumotlar asosida Bugdoy yalpi xosili dinamikasini statistik tahlil qiling.Buning uchun aniqlang:

1.Yalpihosil umumiy indeksini

2.Maydon indeksini

3.Hosildorlik indeksini

4.Masala yechimiga xulosa yozing

11-mavzu. Chorvachilik statistikasi

3- topshirik

Yetishtirilgan yalpi sut dinamikasini statistik taxlil kilish uchun zarur bulgan ma’lumotlar :

Kursatkichlar	Bazis yili	Xisobot yili
1.Sigirlarning o,rtacha yillik soni,bosh	50	60
2.G^,unajinlar soni?bosh	25	23
3. Sigirlarning sut mahsuldorligi,kg	2500	2800
4.G^,unajinlarning sut mahsuldorligi,kg	1600	1650

malumotlar asosida aniklang:

1. Bazis va hisobot yillari uchun Yalpi sut mikdorini

2. Bazis va hisobot yillari uchun ona mollar sonini

3. Yalpi sut indeksini

4. ona mollar soni indeksini

5.Masala yechimiga xulosa yezing.

4 topshirik

3-topshirikdagi malumotlar asosida yalpi sut dinamikasini statistik tahlil qiling.Buning uchun aniqlang:

1. yalpi sut umumiy indeksini

2. ona mollar soni umumiy indeksini

3.Sut mahsuldorligi umumiy indeksini

4. Masala yechimiga xulosa yezing.

12-mavzu. Qishloq xo’jaligida mahsulotlar va darovadlar statistikasi

Masalalar yechish ko^,zda tutilgan

5 topshirik

Yetishtirilgan yalpi sutni sotishdan olingan yalpi foyda dinamikasini statistik taxlil kilish uchun zarur bulgan ma’lumotlar :

Kursatkichlar	Bazis yili	Xisobot yili
Sotilgan sut, s.	110	120
1 s/sut bahosi, ming so^,m	180	186
1 s sut tannarxi, ming so^,m	170	165
1 s sutni sotishdan olingan foyda, ming so^,m	?	?

malumotlar asosida aniklang:

1. Bazis va hisobot yillari uchun 1 s sutni sotishdan olingan foyda summasini

2. Bazis va hisobot yillari uchun yalpi foyda summasini

3. Yalpi foyda indeksini

4..Masala yechimiga xulosa yezing.

6 topshirik

5-topshirikdagi malumotlar asosida yalpi ao’nvf dinamikasini statistik tahlil qiling.Buning uchun aniqlang:

1. yalpi foyda umumiy indeksini

2. mahsulot miqdori umumiy indeksini

3.Baho umumiy indeksini

4.Tannarx umumiy indeksini

4. Masala yechimiga xulosa yezing.
13-mavzu. Qishloq xo’jalik mahsulotlarini ishlab chiqarish hajmi va ularning o^,zgarishiga ta,sir etuvchi omillar tahlili

7 topshirik

Paxta yalpi xosili dinamikasini taxlil kilish uchun zarur bulgan ma’lumotlar:

Kursatkichlar	Bazis yili	Xisobot yili
1.Paxta yalpi xosili,s	1960	2100
2.Xosildorligi,s-ga	?	25,3
3.Paxta maydoni,ga	80	?

Berilgan ma’lumotlar asosida xisoblang

1.Bazis yili uchun paxta xosildorligini;

2.Xisobot yili uchun paxta maydonini;

3.Paxta yalpi xosilining uzgarishini;

4.Yalpi xosil uzgarishiga kuyidagi omillar ta’sirini:

1) ekin maydoni uzgarishining ta’sirini;

2) xosildorlik uzgarishining ta’sirini;

3) omillar ta’sirini farqlash usulidan foydalanib aniklang.

5.Masala yechimiga xulosa yezing.

8-topshirik

Bazis yilda yetishtirilgan bugdoy mikdori 4510 s.ni tashkil kilgan. Hisobot yilida yetishtirilgan bugdoyning bazis yiliga nisbatan usish darajasi 1,122 koeffisiyentni tashkil kilgan Ushbu ma,lumotlar asosida hisobot yilida yetishtirilgan bugdoyning yalpi hosilini va uning bazis yiliga nisbatan mutlaq va nisbiy o^,sishini aniqlang va xulosa yozing

14-mavzu. Mehnat resurslari bilan ta^,minlanish, mehnat unumdorligi va mehnat haqi darajasining tahlili

9-topshirik

Paxtachilarda mexnat unumdorligini taxlil etish uchun zarur bulgan ma’lumotlar:

Kursatkichlar	Bazis yili	Xisobot yili
1.Paxta maydoni,ga(M)	80	83
2.Yalpi xosili,s(YaX)	1960	2100
3. Mexnat sarfi,ming soat xisobida(T)	68 000	69 720

Berilgan ma’lumotlar asosida aniklang:

1.Bazis va xisobot yillar uchun 1 ga. Paxta maydoniga sarf bulgan kishi-soag mikdorini;

2. Bazis va xisobot yillari uchun paxta xosildorligini;

3.Bazis va xisobot yyllari uchun kishi-soat xisobiga yetishtirilgan paxta mikdorini (kg.xisobida);

4.Mexnat unumdorligi yakka indeksini va u asosida mexnat unumdorligi darajasi uzgarishiga baxo bering.

10-topshirik

9-topshirik ma’lumotlari asosida aniklang:

1.Bazis va xisobot yillari uchun 1 s. paxtani yetishtirishga sarf bulgan kishi-soat mikdorini ;

2.Mexnat unumdorligi yakka indeksini ( mexnat unumdorligini bilvosita kursatkichi buyicha yakka indeksini);

3.Ushbu indeksni (kursatkichni) 9-topshirikni 4-bandi buyicha aniklangan indeksga solishtiring , ular bir xil bulishi kerak , fark kilmasligi kerak ;

4. Xulosa yezing.

11- topshirik

9 va 10-topshiriklardagi ma’lumotlar va ularning yechimi asosida mexnat unumdorligining dinamikasini omillini taxlil kiling. Taxlilni mexnat unumdorligi bilvosita kursatkichi asosida amalga oshiring va uni oshirish imkoniyatlarini kursatib, xulosa kiling. Taxlilni «indeks» usuli yerdamida bajaring.

15-mavzu. Moddiy resurslar bilan ta,minlanish va ulardan foydalanish samaradorligining tahlili.

12- topshirik

Moddiy resurslar rentabeligi dinamikasining uzgarishini omilli taxlil kiling. Buning uchun kuyidagi ma’lumotlardan foydalaning:

Kursatkichlar	Bazis yili	Xisobot yili
1.Moddiy xarajatlar,ming so^,m	6050	6025
2.Maxsulotlarni sotishdan olingan yalpi foyda,ming summ	907.5	1205

Ushbu kursatkichlardan foydalanib , xisoblang:

1.Bazis va xisobot yilar uchun moddiy resurlar rentabelligini;

2.Rentabellikning uzgarishini ;

3.Rentabellik uzgarishiga kuyidagi omillar ta’sirini:

a) moddiy xarajatlar xajmi uzgaraishini ta’sirini;

b) yalpi foyda xajmi uzgarishini ta’sirini

4. Xulosa yezing.
16-mavzu. Qishloq xo’jalik korxonalarida asosiy ishlab chiqarish vositalaridan foydalaishni tahlili

13-topshirik

Asosiy ishlab chikarish fondlaridan foydalanish samaradorlik kursatkichlarini taxlil kilish uchun zarur bulgan ma’lumotlar.

Kursatkichlar	Bazis yili	Xisobot yili
1.Asosiy ishlab chikarish fondlarini urtacha yillik kiymati,ming sum Sh.j aktiv kismi kiymati	54 000 29 700	57 500 35 650
2. Yalpi maxsulot, ming summ	59 400	69 000
3. Foyda, ming, summ	16 200	20 125

Berilgan ma’lumotlar asosida xisoblang:

1.Bazis va xisobot yillari uchun asosiy fondlardan foydalanish samaradorlik kursatkichlarini:

a) fond sigimini;

b) fond rentabelligini;

2.Fondlardan foydalanish samaradorligi ko^,rsatkichlarining uzgarishlarini;

3. Xulosa yezing

14.-topshirik

13-topshirikdagi ma’lumotlar asosida fond kaytimi dinamikasining uzgarishini omilli taxlil kiling. Buning uchun aniklang:

1. Fond kaytimini mutlak va nisbiy uzgarishini;

2. Shartli fond kaytimi darajasini;

3. Fond kaytimining uzgarishiga kuyidagi omillarning ta’sirini:

a) asosiy fondlar urtacha yillik kiymati uzgarishining ta’sirini;

b) yalpi maxsulot xajmi uzgarishining ta’sirini.

Ommillar ta’sirini «Zanjirli boglanish» usulidan foydalanib, xisoblang.

17-mavzu. Qishloq xo’jaligida ishlab chiqarish xarajatlari va tannarxini tahlili.

15.-topshirik

Paxta tannarxini dinamikasining uzgarishini taxlil kiling. Buning uchun kuyidagi ma’lumotlardan foydalaning:

Kursatkichlar	Bazis yili	Xisobot yili
1.Jami ishlab chikarish tannarxi, ming summ	102 400	107 900
2.Paxta maydoni,ga	80	83
3.Paxta yalpi xosili,s	1960	2100

Berilgan ma’lumotlar asosida aniklang:

1.Bazis va xisobot yillari uchun 1 ga paxta maydoniga sarf bulgan xarajat summasini;

2.Bazis va xisobot yillari uchun paxta xosildorligini;

3. Bazis va xisobot yillari uchun 1 s. paxta tannarxini;

4. 1 s. paxtaning shartli tannarxini;

5. 1 s. tannarxi dinamikasining uzgarishini;

6. tannarx uzgarishiga omillar ta’sirini :

a) paxta xarajati xajmi uzgarishini ta’sirini ;

b) paxta xosildorligi darajasi uzgarishini ta’sirini;

7. tannarxni kamaytirish imkoniyatlarini kursatib , xulosa yezing.

16-topshirik

26-topshirikdagi ma’lumotlar asosida paxta tannarxi taxlilini «indeks» usuli orkali amalga oshiring. Buning uchun kuydagi indekslardan foydalaning:

1. Tannarx umumiy indeksi

2. Bir gektar xarajati indeksi

3. Xosildorlik indeksi

4.[xulosa yezing

18-mavzu. Korxonalar moliyaviy holatining tahlili.

17-topshirik

Korxonaning moliyaviy barkarorligining dinamikasini taxlil kiling. Buning uchun kuyidagi buxgalteriya balansi-netto ma’lumotlaridan foydalaning:

Kursatkichlar	Yil boshi	Yil oxiri
1. Uz aylanma mablaglari manbalari, ming summ	16 500	18 000
2. Kiska muddatli bank kreditlari va karzlar,ming.sum	3 000	3 000
3. Tovar-moddiy zaxirilar,ming summ	20 050	21 020

Berilgan ma’xsulotlar asosida aniklang:

1.Yil boshi va yil oxirida moddiy aylanma mablaglarning uz aylanma mablaglari manbalari bilan koplash darajasini;

2.Yil boshi va yil oxirida moddiy aylanma mablaglar xajmining asosiy manbalar bilan koplash darajasi;

3.Yil oxiridagi moliyaviy barkarorlik daoajasini yil boshidagi moliyaviy barkarolik darajasiga solishtirib, uzgarishini aniklab, unga baxo bering:

a) uz aylanma manbalari manbalari xisobiga;

b) asosiy manbalar xisobiga;

4.Xulosa yezing.

18-topshirik

Korxona tulov kobilyatini taxlil kilish uchun zarur bulgan ma’lumotlar:

(ming summ xisobida)

Kursatkichlar	Yil boshi	Yil oxiri
1. Pul mablaglari	1 500	1 620
2. Debitorlik karzlar	6 000	7 500
3. Tovar-moddiy zaxiralar	10 500	12 000
4.Kiska muddatli bank kreditlari va karzlar	3 000	3 000
5.Kreditorlik karzlari	10 200	11 400
6.Uzok muddatli bank karzlari	2 050	2 050

Berilgan ma’lumotlar asosida aniklang:

1.Yil boshi va yil oxiriga tulov mablaglari summasini;

2.Yil boshi va yil oxiriga kiska muddatli tulov majburiyatlari summasini;

3.Yil boshi va yil oxiriga korxonaning tulov kobilyati koeffisiyentlarini;

4.Tulov kobilyatining uzgarishiga baxo berib , xulosa kiling.

19-mavzu. Mahsulotlarni sotishdan olingan moliyaviy natijalarining tahlili

19.topshirik

Paxtani sotishdan olingan yalpi foyda xajmi dinamikasini omilli taxlil kilish. Buning uchun kuyidagi hisobot ma’lumotlaridan foydalaning:

Kursatkiichlar	Bazis yili	Xisobot yili
1.Sotilgan paxta,s	1960	2100
2.1s. paxta baxosi, so^,m	63 673	66 008
3.1s. paxta tannarxi, so^,m	?	?
4.1s. paxta foydasi , so^,m	11 428	14 625
5.Paxtani sotishdan olingan yalpi foyda, ming so^,m	22 399	30 713

Berilgan ma’lumotlar asosida aniklang:

1.Bazis va xisobot yillari uchun 1 s. paxta tannarxini;

2.Yalpi foydaning umumiy uzgarishini;

3.Yalpi foydaning uzgarishiga kuyidagi omillarninshg ta’sirini:

a) sotilgan paxta mikdori uzgarishining ta’sirini;

b) baxo uzgarishining ta’sirini;

v) barkaror uzgarishining ta’sirini;

4.Xulosa yezib , foydani kupaytirish imkoniyatlarini kursating.

20-topshirik

19-vazifadagi ma’lumotlar asosida paxtani sotishdan olingan yalpi foyda dinamikasini taxlilini «Zanjirli boglanish» usuli orkali amalga oshiring.

Taxlil natijalarni (omillar ta’sirlarining kiymatini)19-vazifa yechimi natijalariga solishtirib,tugriligini tekshiring. Ikalasida xam natijalar bir xil bulishi kerak.

21-topshirik

19-vazifadagi ma’lumotlar asosida paxta rentabelligini omilli taxlil kiling. Buning uchun kuyidagi kursatkichlarni aniklang:

1. Bazis va xisobot yillar uchun paxta rentabelligi darajasini;

2. Shartli rentabellik darajasini;

3. Rentabellik darajasining uzgarishini;

4. Rentabellik darajasining uzgarishga kuydagi omillarning ta’sirini:

a) urtacha sotish baxosi uzgarishini ta’sirini;

b) 1 s . paxta tannarxi darajasi uzgarishini ta’sirini;

5. Rentabellikni oshirish imkoniyatlarini kursatib, xulosa kiling.

1^ Ё.Абдуллаев. Статистика назарияси. Дарслик. Т.: 2002йил. 6 бет

2