O'zbekiston respublikasi oliy ya o'rta maxsus ta’lim vazirligi o'rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi g. G‘. Nazarova, H. X. Xalilov, A. A. Eshtoyev

20-bob.
JAHON IQTISODIYOTIDA GLOBALLASHUV
JARAYONLAM
146

---

— moliyaviy markazlashuvning kuchayishi. Uning yordamida kredit 
mablag'lar shakllantirilib, berilgan kreditlardan foydalanish va shuning­
dek, ishlab chiqarish ustidan kapitalning hukmronligi o'rnatiladi.
— iqtisodiyotda axborotlar ahamiyatining oshishi.
— global oligopoliyaning to'xtovsiz kengayishi.
— transmilliy korporatsiyalar sonining ortishi.
— iqtisodiy diplom atiyaning shakllanishi va m illiy davlat 
hokimiyatining globallashuvi.
A Q SH ning Kaliforniya universiteti professori M. Kastels 
globallashuv jarayonini «Yangi kapitalistik iqtisod» deb atab, unda 
axborot, bilim va informatsion texnologiyalar ishlab chiqarish va 
raqobatbardoshlik o'sishning asosiy manbayi ekanligini ta’kidlaydi. 
Rossiyalik olima I.G. Vladimirovaning fikricha, globallashuv jahon 
iqtisodiyotida baynalmilallashuvning eng yuqori bosqichidir. Xul­
las, jahon iqtisodiyotining globallashuvi — jahon iqtisodiyotining 
o'zaro bog'liq bo'lgan turli ishlab chiqarish soha va jarayonlarining 
kuchayib borishi, jahon xo'jaligida tovarlar, xizmatlar, kapital, 
ishchi kuchi va bilimlar bozorini asta-sekinlik bilan yagona bozorga 
aylanishini bildiradi. Globallashuv jarayoni jahon iqtisodiyotining 
turli sohalarini qamrab oigan bo'lib, ular quyidagilardir:
— tashqi aloqani, xalqaro savdoni, jahon miqyosidagi tovarlar 
oqimini, xizmat ko'rsatish sohalarini, texnologiyalar, intellektual 
mulk obyektlari savdosini;
— ishlab chiqarish omillarning xalqaro harakatini (ishchi kuchi, 
kapital, axborot vositalari va boshq.);
— xalqaro moliya-kredit va valuta operatsiyalarini (beg'araz 
moliyalashtirish va yordam, iqtisodiy munosabatlar, subyektlarning 
kredit va qarzlari, qimmatbaho qog'ozlar bo'yicha operatsiyalar, 
maxsus moliyaviy mexanizmlar, valuta operatsiyalari);
— ishlab chiqarish, ilmiy texnikaviy, texnologik, muhandislik, 
axborotlar sohasida hamkorlik qilish va boshqalar.