O'zbekiston respublikasi oliy ya o'rta maxsus ta’lim vazirligi o'rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi g. G‘. Nazarova, H. X. Xalilov, A. A. Eshtoyev

52

---

8.1. Jahon iqtisodiyotida global muammolarning
mohiyati va xususiyatlari
Jahon iqtisodiyotida hozirgi davr sivilizatsiyasi o'zining rivoj­
lanish jaray o n id a hech q achon bugungi kundagidek keskin 
m uam m olar girdobiga duch kelmagan. Jahon iqtisodiyotida bu 
m uam m olarni hal etm asdan turib, insoniyat ijtim oiy-iqtisodiy 
taraqqiyot yo‘lidan rivojlanib harakat qila olmaydi. Jahon iqtiso­
diyotida u yoki bu muammoni global, ya’ni umumjahon miqyosdagi 
m uamm olar ekanligini ko'rsatuvchi asosiy mezonlar quyidagilar 
hisoblanadi:
— uning olamshumul ahamiyat kasb etishi;
— insonlar hayotining barcha sohalariga taalluqliligi;
— muammoni hal etishda ko'pchilik davlatlarning birgalikda 
harakat qilishligi va h.k.lar.
Olimlar va jam oat arboblari orasida mamlakatlar yoki hududlar 
taraqqiyotidagi o'ziga xos masalalarning global m uam m olarga 
aylanishi xususida turli fikrlar va qarashlar konsepsiyasi mavjud. 
Shuni qayd etib o'tish joizki, bu jarayonga asosiy sabab jahon 
xo'jaligining XX asr industrial bozor iqtisodiyoti bosqichiga xos 
bo'lgan ekstensiv rivojlanishi bo'ldi.
Ammo, oxirgi o 'n yilliklarda Yevropa, Amerika va Osiyoning 
rivojlangan mamlakatlari o 'z iqtisodiyotlarini intensiv rivojlanish 
yo'liga o'tkazish uchun qanchalik harakatlar qilayotgan b o ‘- 
lishsa-da, ko'plab qoloq, rivojlanayotgan, shuningdek, bir qator 
o'tish davri iqtisodiyotli sobiq sotsialistik m am lakatlar uchun 
intensifikatsiyalash jarayoni yechilmagan eng muhim muammolar 
mavjud bo'lib qolmoqda.
Ushbu mavzuda insoniyat uchun eng dolzarb masalalami qarab 
chiqish har taraflama universal ijtimoiy-siyosiy aham iyat kasb 
etuvchi muammoni yechishdan boshlash lozim. Shundan so'ng 
tabiiy-iqtisodiy xarakterga ega bo'lgan ekologik va oziq-ovqat