O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta ta ‘lim vazirligi navoiy davlat pedagogika

Kognitiv jarayonni o’lchash Kognitiv jarayon
Misollar
Bilish- xotiradagi kerakli axborotni eslash
Tanish	Berilgan obrazlar tarkibidan bosh qahramonlarni ajrating. Janrlar ichidan eng kichik hajmdagisini toping.
Eslash	XIX asrda yashagan shoirlardan uchtasining nomini ayting. So’z turkumlari tasnifini yoddan ayting. Ruboiyning modelini, formulasini ayting •

Tushunish - o’quv axborotining ahamiyatini tushunish
Sharhlash	Morfologik modelni tushunish Adabiy davrlashtirishga oid tamoyillarni aytib bering.
Misol keltirish	Matndan misol keltiring. Ma’lum bir davrga tegishli asarlardan misol keltiring.
Tasniflash	Davrlar tasnifiniayting. Shaklan o’xshash asarlargaa misol keltir.
Umumlashtirish	Qisqa xatboshi uchun nom toping Mustamlakachilik siyosatining asosiy maqsadlarini sanang.
Xulosa chiqarish	Ikki personaj o’rtasidagi dialogdan parcha o’qing va ularning avvalgi munosabatlari yuzasidan xulosa chiqaring. Kontekstdagi notanish atamalarning ma’nosini topishga harakat qiling. Gapdagi so’zlar ketma-ketligida navbatdagisi qaysi son yekanligining yechimini toping.
Qiyoslash	> A.Qahhorning ikki asari o’rtasidagi o’xshash va farqli jihatlarini Venn diagrammasida tasvirlab bering
Tushuntirish	Nima sababdan yurak nasosdek ishlashini tushuntiring Havo bosimining qanday qilib ob-havoga ta’sir qilishini aniqlashtiruvchi sxemani chizing Aniq faktlarga tayanib, mumtoz adabiyotni davrlashtirish mezonini tushuntirib bering..
Qo ’llash-foydalanish
Bajarish	Ta’rifga asosan gap tuzing. Ovoz chiqarib ifodali o’qing.
Qo’llash	Berilgan modelni qo’llab ko’ring. Matndan parchani tahriri qiling
Tahlil- tushuncha, axborotlarni bir necha qismlarga ajratish va qismning butun bilan aloqasini tavsiflash
Differensiasiya	> Romanning asosiy va yordamchi personajlarining sxemasini chizing .

Tashkillashtirish	Sinf kutubxonasidagi kitoblarni kategoriyalar bo ’yicha joylashtiring Faol foydalaniladigan metaforalarning sxemasini chizing va ularning mazmunini tahlil qiling
Munosabat/nisbat	Xatlarni o’qing va mualliflarninf muhokama qilinayotgan muammo yechimi bo’yicha nuqtayi nazarini aniqlang Romandagi pesonajlar harakatlari motivasiyasini tavsiflang Qahramon nutqini o’qing va uning muammoli masalalar bo’yicha tutgan yo’li haqida taxmin qiling.
Baholash - Mezon va standartlar asosida muhokama yuritish
Tekshirish	guruh ishida qatnashish va guruhdoshlarning tashkiliy g’oyalarini baholash Qahramon fikrini tinglang va fikrlaridagi nomutanosibliklarni qayd yeting. Loyiha ish rejasini barcha bosqichlar mavjudligi va sifati bo’yicha tahlil qiling
Tanqid	Loyihani baholash mezonlarini ishlab chiqib, uning mezonlarga qanchalik mosligini tahlil qiling. Qarama-qarshi tomonlar dalillarining ishonchliligiga baho bering.
Yaratish - qismlarni yangicha shaklda birlashtirish va yangi tuzilmaning qismlarini aniqlash
Yuzaga keltirish	Aytilgan mezonlar asosidagi davrlashtirishda olimlar fikri o’rtasidagi munosabatlar asosida o’z tasnif yo’lingizni taklif eting. Nima sabdan tasniflash kerakligini tushuntiruvchi bir nechta ilmiy gepoteza ishlab chiqing. Taklif yetilgan mezonlarga asoslangan bir nechta alternativ gipotezalar taklif yeting
Rejalashtirish	Keys yechimi taqdimotni kadrlashtish bo’yicha reja tuzing Boburning dinlarga munosabati bo’yicha tadqiqot ishi rejasini ishlab chiqing Turli ohangdagi musiqaning talabalar ongiga ta’sir etishi bo’yicha tadqiqot dasturini rejalashtiring

Ishlab chiqish		>	Shum bolaning kundaligini ishlab chiqing.
		>	Siz o’qiyotgan romanning asosiy boblari asosida
	reja ishlab chiqing.

Bilimni o’lchash⁵

Faktlarga asoslangan bilim- zahira axborot
Atamalarni bilish	Lug’aviy tushunchalar, izohlar, alifbo
O’ziga xos detal va elementlarni bilish	So’z birikmasi zanjirining elementlari, ilmiy uslub elementlari nomlari, Boburning asosiy asarlarini
Konseptual bilim- katta tuzilma qismlarining yaxlit bir butunlik sifatida harakatlanishini bilish
Tasnif va kategoriyalarni bilish	Gap turlari, turli ko’rinishdagikonseptual faktlar, adabiy davrlar
Tamoyillarni va umumlashtirish yo’llarinini bilish	Adabiyotda ziddiyat (konflikt) turlari, Tasniflash qoidalari, demokratiya tamoyillar
Nazariyalarni, model va tuzilmalarni bilish	Poetik nazariya, tilshunoslik nazariyalari, morfologik modellar
Amaliy bilim- qanday amalga oshirish
O’ziga xos ko’nikma va yechim amallari (yo’llari)	Vaziyatni tahlil qilish yo’llari, strategiyasi, qoidasini biladi

⁵Anderson, L. W. (1999). Rethinking Bloom’s Taxonomy: Implications for testing and assessment. ED 435630.

majmuiga egalik
O’ziga xos texnika va metodlarni qo’llay olish	Adabiy tanqid, tarixiy hujjatlar tahlili, mantiqiy muammolarni yechish yo’llari
Kerakli amal qachon qo’llanishi haqidagi bilim	Turli vaziyatlar, turli adabiy uslub standartlar, statistik tahlil, turli tajribalarni amalga oshirishda qo’llaniladigani metodlarni bilish
Metakognitiv bilim- o’quf faoliyatini o’zi rejalashtirishi, o’z-o’zini baholash, tahlil qilish,
Strategik bilim	Faktlarni eslab qolish yo’llari, o’qilgan axborotni tushunish strategiyalari, Veb sahifa yaratish yo’llarini bilishi
Kognitiv masalalar	Darslik va badiiy adabiyotni o’qishning turli talablari, ma’lumotlarning kompyuter zahirasidan foydalanishni oldindan rejalashtirish, rasmiy xat va publitsistikmaqola yozish uslublarini farqlash
O’z-o’zini anglash	Kompleks jarayonni tushunishda diagramma va chizmalarni qo’llash ehtiyoji, tinch, osoyishta sharoitda axborotni yaxshiroq o’zlashtirish, o’z g’oyalarini yozma shaklda ifodalashdan oldin birov bilan muhokama qilish ehtiyoji

XULOSA
“Ona tili va adabiyot fanini o’qitishda zamonaviy yondashuvlar va innovasiyalar” o’quv moduli malaka oshirish jarayonida fan o’qituvchilarini sohadagi yangiliklar, o’quv-me’yoriy hujjatlar, yangi metodik qo’llanma va tavsiyalar, adabiyotlar bilan tanishtirishga, egallagan bilim, ko’nikma, malaka va kompetensiyalarini kelgusida amaliyotga tatbiq etishga yo’naltiradi. “Ona tili va adabiyot fanini o’qitishda zamonaviy yondashuvlar va innovasiyalar” o’quv modulining ishchi o’quv dasturi ona tili va adabiyot fani o’qituvchilari malakasini oshirish kursining o’quv dasturi asosida tuzilgan bo’lib, fanni o’qitishning zamonaviy usul va metodlari bilan tanishtiradi. Ona tili xonasida ish qog'ozlaridan namunalar bo'lsa, o'quvchilar uchun ancha foydali bo'ladi. Ona tilidan sinfdan tashqari ishlarga savol-javob kechalari, uchrashuvlar, o'tkir zehnlilar mushoirasi, so'zlar olamiga sayohat, ko'rik- tanlovlar o'tkazish kabilar kiradi. Savol-javob kechasida o'quvchilar o'zlarini qiziqtirgan savollarga javoblar olishadi. Kechaga tayyorgarlik 1-1,5 oy oldin boshlanadi. O'quvchilar maktabda tashkil etilgan qutiga o'zlarini qiziqtirgan savollarni yozib tashlaydilar. Bu savollar mavzu jihatdan har xil bo'lishi mumkin. Masalan, "Markaziy Osiyo xalqlarining qadimgi yozuvlari qanday bo'lgan?", "Lotin alifbosiga o'tish bizga nima beradi?" v.h.
Muayyan vaqt o'tgach, to'garak a'zoari savollarni yig'ib, ularga javob tayyorlaydilar va kechani tashkil etadilar. Uchrashuvlar ham juda katta tarbiyaviy ahamiyatga ega. Unga ona tili darsliklarining mualliflari, mashhur tilshunos olimlar, hukumat mukofotiga sazovor bo'lgan ona tili o'qituvchilari taklif etilishi mumkin. Ayniqsa, bular orasida maktabning sobiq talabalari bo'lsa, ulami taklif etish juda katta tarbiyaviy ahamiyatga ega. O'tkir zehnlilar mushoirasining mavzusi ham 1-1,5 oy oldin e'lon qilinadi. Bellashadigan guruhlar o'zlariga sardor belgilaydilar. Mushoira shartlari asosida har bir guruh mustaqil tayyorgarlik ko'radi. Mushoira ona tilining muayyan bir bo'limi yoki bir necha kichik mavzulami o'z ichiga olishi mumkin. Masalan, "Orfografiya", "So'zning shakl va ma'no munosabati", "Sodda gap turlari" kabi.
Ko'rik-tanlovlar ham sinfdan tashqari ishlarning muhim turlaridan biridir. Bu tadbir vaqti-vaqti bilan o'tkaziladigan tadbir bo'lib, uni tashkil etishda o'quvchilarning yoshi, bilim saviyasi hisobga olinadi. Chunonchi, agar boshlang'ich sinflarda "Kimning xati chiroyli?" kabi mavzular tanlansa, 5-6- sinflarda esa erkin mavzuda yozilgan insho bo'yicha tanlov o'tkazish mumkin. Konferensivalar ancha murakkab tadbirlardan biri bo'lib, u asosan 8-11 va undan keyingi bosqichlarda o'tkaziladi. Bunda ham asosiy bosh mavzu oldindan o'quvchilarga ma'lum qilinadi: bu bosh mavzu kichik mavzularga ajratilib, uning har biri bo'yicha kimlar tayyorgarlik ko'rishi lozimligi belgilanadi. Bitta mavzu bo'yicha 3-4 nafar o'quvchi tayyorgarlik ko'rgan bo'lsa, ulardan biri asosiy ma'ruzachi, qolganlari qo'shimcha ma'ruzachilar sifatida ishtirok etadilar. Olimpiadalar ham sinfdan tashqari ishlarning bir turi bo'lib, unga ishtirok etish ixtiyoriydir. Bu tadbirga kuch sinashishni ixtiyor etgan barcha o'quvchilar ishtirok etishlari mumkin. Olimpiada g'oliblari maktab ma'muriyatining buyrug'i bilan rag'batlantiriladi. Ona tili olimpiadalari yilda bir marta o'tkaziladigan tadbirdir. Bu tadbiming birinchi bosqichi maktabda, ikkinchi bosqichi tuman(shahar)da, uchinchi bosqichi viloyatda va to'rtinchi bosqichi Respublikada o'tkaziladi

.FOYDALANISH TAVSIYA ETILAYOTGAN ADABIYOTLAR

1. 
   O’zbekiston Respublikasining «Ta’lim to’g’risida»gi Qonuni
   
2. 
   O’zbekiston Respublikasining «Kadrlar tayyorlash Milliy dasturi».
   
3. 
   Ishmuhamedov R.J. Innovasion texnologiyalar yordamida ta’lim samaradorligini oshirish yo’llari.-T.:Nizomiy nomidagi TDPU, 2004,
   

2008 (qayta nashr). - 44 b.

4. 
   NazarovK. O’zbektilivaadabiyotidanbahome’yori (V-XI sinflaruchun). - T.: O’qituvchi,1990
   
5. 
   UrazovaM.B., EshpulatovSh.N. Bo’lajako’qituvchiningloyihalashfaoliyati. // Metodikqo’llanma. - T.: TDPURizografi,2014
   

7. 
   Kennedi D. Napisaniye i primeneniye rezultatov obucheniya: prakticheskoye rukovodstvo. Universitet Kork (Irlandiya), 2007 g.(per. Karacharovoy Ye.N.)
   
8. 
   Anderson, L. W. (1999). Rethinking Bloom’s Taxonomy: Implications for testing and assessment. ED 435630.; Marzano, R. J. (2000). Designing a new taxonomy of educational objectives. Thousand Oaks, CA:Corwin Press. Critical Thinking Tools Aligned With Bloom’s Taxonomy
   
9. 
   Spisnadel V. N. Osnovbi sistemnogo analiza: Ucheb. posobiye. — SPb.: «Izd. Dom «Bizness-pressa», 2000 g. — 326 s.
   
10. 
    Mejdunarodnaya programmaPISA. Primerbi zadaniy pochteniyu, matematike i yestestvoznaniyu. Sostaviteli: Kovaleva G.S., k.p.n., Krasnovskiy E.A., k.p.n., Krasnokutskaya L.P., k.f.-m.n., Krasnyanskaya K.A., k.p.n.© Sentr osenki kachestva obrazovaniya IOSO RAO, 2003 g., © Nasionalnbiy Fond pod gotovki kadrov, 2003
    
11. 
    General_Read 2019.
    

ELEKTRON TA’LIM RESURSLARI

1. 
   http://www.edu.uz - O’zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi portali.
   
2. 
   http://www.uzedu.uz - O’zbekiston Respublikasi Xalq ta’limi vazirligi Portali.
   
3. 
   http://www.multimedia.uz (http:// www.eduportal.uz) -O’zbekiston Respublikasi Xalq ta’limi vazirligi huzuridagi Multimedia umumta’lim dasturlarini rivojlantirish markazi sayti.
   
4. 
   http:// www.rtm.uz - Respublika ta’lim markazi sayti
   
5. 
   http:// www.dtm.uz - Respublika test markazi sayti
   

http://www.giy.uz - Toshkent davlat pedagogika universiteti huzuridagi z xalq ta’limi xodimlarini qayta tayyorlash va ularning mal6akasini oshirish hududiy markazi sayti,

6. 
   .http://www.istedod.uz - «Iste’dod» jamg’armasi sayti.
   

10. 
    http://www.allbest.ru - Internet resurslari elektron kutubxonasi
    

http://khanakademy.org - Xon akademiyasi masofaviy ta’lim porta

l2. Ongning mantiqiy-tushunchaviy komponentlari. Tafakkur yordamida inson bevosita hissiy ma’lumotlardan obyektlarning mohiyatli darajalariga chiqadi; bu soha umumiy tushunchalar, tahliliy operatsiyalar va qat’iy mantiqiy dalillardan iborat.

1NazarovQ. Bilish falsafasi.

2 Спицнадель В. Н. С72 Основы системного анализа: Учеб. пособие. — СПб.: «Изд. Дом «Бизнесс-пресса», 2000 г. — 326 с.; 51-b.

3Anderson, L. W. (1999). Rethinking Bloom’s Taxonomy: Implications for testing and assessment. ED 435630. Marzano, R. J. (2000). Designing a new taxonomy of educational objectives. Thousand Oaks, CA:
Corwin Press.