O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi urganch davlat univеrsitеti pedagogika va psixologiya kafеdrasi

5-6 Ma’ruza: Psixolog kasbiy faoliyati va psixologiya metodlari
Psixolog kasbiy faoliyatida psixologiya metodlarining tutgan urni. Psixologiya metodlari. Kuzatish metodi. Eksperiment metodi.
Suxbat- intervyu. Psixodiagnostik metodlar. Proektiv metodikalar tavsifi. Psixodiagnostik metodlar imkoniyatlarining chegaralanganligi.
Psixolog kasbiy faoliyatida psixologiya metodlarining tutgan urni. Psixologiya metodlari.
Psixoiogiyaning predmeti psixika bo’lib, u obektiv olamni psixik hodisalar asosida aks ettirib, yuzaga ksigan va shakllangan obraz subekt faoliyatini, xulq-atvorini maqsad sari yo’naltiradi.
Bundan tashqari har qanday fan qandaydir hodisa qonuniyatlarini bilish uchun malum bir metodlardan foydalanadi. UVPavlov "Metodtiing qo’lida tadqiqot taqdiri yotadi" degan edi. Metodiar tizimi fanning uraumiy metodologiyasiga birlashadi.
Metodologiyani keng manoda oladigan bo’lsak, u malum tizimga ega bo’lgan va bilirnlarni izlab topishga qaratilgan, mantiqan ketma-ketlikka ega bo’lgan metodlardir. Ko’pchilik olimlar bu atamani ilmiy metod tushunchasiga mos tarzda tushunadilar va foydalanadilar, metodologiya faqat ilmiy tarzda qabul qilinishi deb takidiaydilar.
Metodologiya (yunoncha raethodes - biiish, tadqiq qilish, izlanish yoli, logos - tushuncha, talimot) amaliy faoliyatini tashlci! etish va amalga oshirish tamoyillari, usullari tizimi hamda ushbu tizim haqidagl talimotdir. Metodlar - psixologiyani o’rganish usullari va yo’llari yig’indisi, "Metod" bu bilish, anglash yo’li bo’lib, bu usul orqali fanning predmeti aniqlanadi. (S.L.Rubinshteyn).
Shuni alohida takidlash lozixnki, psixologik tadqiqotlaming tashkil etilishiga va o’tkaziiishiga malurn bir talablar qo’yiladi. Ular quyidagiiardir:
W Tadqiqotlarni rejalashtiiish. Metod va metodikalarni tanlash va ularni
sinab ko’rish.
*¥ Tadqiqotni o’tkazishjoyi. ;
W Tadqiqotni texnik jihozlash. *F Tadqiq qilinuvchilarni tanSash.
*P Tadqiqotchi, shubhaslz, tadqiqotning borishiga tasir etadi va tadqiqotni ' rejalashtirishdan to xulosa va tavsiyalar chiqarishga qadar ma'suliyatni
his qiladi va bu muhim ahamiyatga ega. *F Ko’rsatma - u aniq va qisqa bo’lishi Iozim. ¥ Tadqiqot qoidasi bayonnoma to’liq va maqsadga yo’nalgan bo’Iishi
kerak. VP Tadqiqot natijalarini qayta ishlash.
Metodlar tizimi yuqorida takidlanganidek, fanning umumiy metodologiyasi metod va metodlkalari orasidagi bog’liqlik sxemasi beriigan.

Har bir fan taraqqiyotining asosiy sharoitlaridan btri uning malum darajada mumkin qadar obektiv, aniq ishonchli uslublarga ega ekanligidlr. Mefod - uslubning manosi biror narsaga borish yo’li demakdir. Umuman psixologiyada inson psixikasini tddqiq qiiishda metodlarning turli tasnifi mavjuddir, Tadqsqot metodlariui ilmiy jihatdan tahlil qilgan rus psixologi B.G.Ananev mazkur metodlarni xususiyatlariga qarab klassifikasiya qilgan.

B.G.Ananev psixikani o’rganish metodlarini turli guruhga ajratib, o’rgangan:
A) tashMiiy gurahga - qiyoslash, longityud, kompleks metodSari kiradi;
B) emperik gnruhga kuzatish, eksperiment, suhbat, so’rovnoma, test, faoiiyat ntahsulini o’rganish mstodi, biografiya, sosiometriya; .
V) natijalarBi qayta ishlash yoki statistik metodlar;
C) slun-Jihish guruhiga genetik va donalash metodlari kiradi.