O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi urganch davlat univеrsitеti pedagogika va psixologiya kafеdrasi

3-4 Ma’ruza Psixologiya tarmoqlari va psixolog kasbiy faoliyati


Psixolog faoliyatini kurinishi va soxdlari. Kasbiy muxim sifatlar. Psixologning faoliyat kurinishlari. Ta’lim tizimida psixologik faoliyat. Tibbiyot soxasida psixologik yordam. Ijtimoiy munosabatlar soxdsida psixolog faoliyati xususiyatlari. Mexnat psixologiyasi va tashkiliy psixologiya. Iktisod va biznes soxasida psixologiya. Kadrlarni tanlash va boshkdrish psixologiyasi.
Xukukiy soxasida psixologik faoliyat. Sport soxasida psixologik ish. Konsultativ psixologiya. Tarakkiyot psixologiyasi. SHaxe psixologiyasi. Psixokorrreksiya va psixoterapiya

Xozirgi zamon psixologiyasi juda ham Ko`p tarmokli fan bo`lib, uning tarmoklari rivojlanishning turli boskichida ekanligi va xayotning turli soxalari bilan bog`liqligi bilan xarakterlanadi. Bunday sertarmok bo`lgan psixologiyani qanday klassifikao`iya qilmok kerak? Klassifikao`iya qilishning eng muxim shartlaridan biri psixikaning faoliyat proo`essida rivojlanishiga asoslanishdan iboratdir. SHunday qilib, psixologiyani inson faoliyatining konkret turiga karab klassifikao`iya qiladigan b bo`lsak, uning bir kancha tarmoklari borligini kuramiz.

I. Mexnat psixologiyasi. Bu inson mexnat faoliyatining psixologik asoslarini, mexnatni ilmiy asosda tashqil qilishning psixologik tomonlarini o`rganadi.
Mexnat psixologiyasi ma’lum darajada mustaqil bo`lgan, lekin bir-biri bilan chambarchas boglangan turlarga bo`linadi:

1. 
   Injenerlar psixologiyasi
   
2. 
   Aviao`iya psixologiyasi.
   
3. 
   Kosmik psixologiyasi.
   

II. Pedagogik psixologiya.

Bu ham o`z navbatida bir kancha turlarga bo`linadi:

1. 
   Ta’lim psixologiyasi. (didaktika va xususiy metodikalarning psixologik asoslari, programmalashtirilgan ta’lim, aqliy faoliyatlarning shaqllanishi va boshkalar).
   
2. 
   Tarbiya psixologiyasi. (tarbiya metodikasining psixologik asoslari, o`quvchilar jamoasi psixologiyasi, mexnat – axlok to`zatish pedagogikasining psixologik asoslari).
   
3. 
   O`qituvchi psixologiyasi.
   
4. 
   Aqli zaif bolalar tarbiyasi psixologiyasi.
   

III. Medio`ina psixologiyasi. Bu shifokor faoliyatining psixologik tomonlarini va kasal xulkini o`rganadigan fandir. Bu fan ham o`z navbatida kuyidagilarga bo`linadi:

1. 
   Neyropsixologiya – bu bosh miya nervlari faoliyati asosida vujudga keladigan psixologik xolatlarni o`rganadi.
   
2. 
   Psixofarmakologiya. – bu turli dorilarning inson psixik faoliyatiga ta’sirini o`rganadi.
   
3. 
   Psixoterapeya – bu kasallarni davolashda psixologik ta’sir qilishdan foydalanish yullarini o`rganadi.
   
4. 
   Psixoprofilaktika va psixogigiena – bu kishilarni psixik tomondan soglom bo`lishini ta’minlashga oid tadbirlar ishlab chikish bilan shugullanadi.
   

IV. YUridik psixologiya. Bu o`z navbatida kuyidagilarga bo`linadi:

1. 
   Sud psixologiyasi.
   
2. 
   Kriminal psixologiya.
   
3. 
   Mexnat – to`zatish psixologiyasi.
   

V. Xarbiy psixologiya.
VI. Sport psixologiyasi.
VII. Savdo psixologiyasi.

Bordiyu, psixologiya soxalarini klassifikao`iya qilishda psixikaning rivojlanishini asos qilib olsak, unda psixologiyaning yana kuyidagi soxalari mavjudligini kuramiz:

1.