|
YOsh psixologiyasi. Bu o`z navbatida kuyidagilarga bo`linadi:
Bolalar psixologiyasi.
Usmirlar psixologiyasi.
YOshlar psixologiyasi.
Katta kishilar psixologiyasi.
Gerantopsixologiya. (Karilar psixologiyasi).
2. Maxsus psixologiya.
a) Patopsixologiya – miyaning usish davrida kasallanishi tufayli psixikada yuz beradigan o`zgarishlarni o`rganadi.
b) Olegofrenopsixologiya – bu miyasida tugma kamchiligi bor bolalar psixikasining usish masalalari bilan shugullanadi.
s) Surdopsixologiya – karlarning psixik tarakkiyotini o`rganadi.
d) Tiflopsixologiya – kurlar va ko`rish qobiliyati pastlarning psixologik tarakkiyotini o`rganadi.
3. Solishtirma psixologiya – bu xayvonlar psixikasi bilan inson psixikasini takkoslab o`rganadigan fandir. Uning tarmogi zoopsixologiyadir.
4. Ijtimoiy psixologiya. Bu kishilarning jamoadagi o`zaro munosabati jarayonida vujudga keladigan psixolgik xolatlarni o`rganadi. Moda va esqilik koldiklarining ta’siri, turli mish-mishlar ta’sirida xosil bo`ladigan jamoatchilik kayfiyatini o`rganish ham ijtimoiy psixologiya vazifasiga kiradi.
Uning tarmogi din psixologiyasidir.
SHaxs psixologiyasi. Buning vazifasi shaxsning individual – psixologik xususiyatlari: xarakteri, oliy nerv faoliyati tipi va temperamenti, qobiliyatlari, xulkining bosh motivlari, kasbga qobiliyati va kunikmalari kabilarni o`rganishdir.
Uning bo`limlariga:
Xarakterologiya.
Individual psixologik farklar tipologiyasi
Professiografiya (kasbga bo`lgan qobiliyati va ma’lum bir kasbga yarokli ekanligini o`rganadigan fandir).
Pedagogik psixologiya-uning predmeti o’quvchilarga talim-tarbiya berishning psixologik, qonuniyatlarini o’rganish, o’quvchilar tafakkurini taraqqiy topishi, intellektual faollyat malakaiari va usullarini o’zlashtirish jarayonini boshqarish masalalarini o’rganadi. Pedagogik psixologiya bo’limlari quyidagilardir:
a) talimpsixologiyasi;
b) tarbiya psixologiyasi;
v) o’qituvcki psixologiyasi;
Tibbiyot psixologiyass shifokor faoliyatining va bemor xulq-at\'orining psixologik jihatlarini o’rganadi. Uni quyidagi tartnoqlari mavjud:
a) neyropsixologiya - psixik hodisalar bilan miyadagi fizioiogik tuzilishlar o’rtasidagi nisbatni o’rganadi;
b) psixofarmakalogiya - dorlvor moddaiaming shaxs ruhiy holatiga ta'sirim o’rganadi;
v) psixqterapiya - bemorni davolash uchun ruhiy ta'sir vositalarini o’rganadi;
Yuridik psixologiya-xuquq tizimi bilan bog’liq bo’lgan psixologik masalalami o’rganadi.
Uning quyidagi tannoqlari mavjud.
a) sncl psixologiyasi - jinoiy jarayon ishtirokchilarining xulq-atvorini, ruhiy xususiyatiarini tahlil qiladi;
b) liriminal psixologiya - jinoyatchining xuiq-atvori, shaxsining shakllanishiga doir psixologik niasaialar, jinoyatning motiviari bilan shug’ullanadi.
Harbiy psixologiya - kishining harbiy harakatlar sharoitidagi xulq-atvori bilan bog’liq hodisalar o’rtasidagi o’zaro munosabatlarini, psixologik targ’ibot metodlarini, harbiy texnikani boshqarishning psixologik muammolarini o’rganadi.
Sport psixologiyasi - sportchiiar shaxsi va faoliyati xususiyatlarini, ulaming psixologik jihatdan tayyorligining shart-sharoitiari, musobaqalarni tashkil etish va o’tkazish biian bog’iiq psixologik otnillarni o’rganadi,
Savdo psixologiyasi - asosan rivojlangan mamlakatlarda keng taraqqiy etgan bo’Iib, kishilar ruhiyatiga tijorat .fa'sirim psixologik shart-sharoitini, xaridorlarga xizmat ko’rsatishning psixoiogik omillarini aniqlaydi. Modakr psixologiyasini tadqiq qiladi.
Saa'at psixologiyasi - san'at aaarlarining yaratilishida faoiiyat-ning psixologik tomonlarini, inson tomorsidan badiiy asarlami idrok edlishi, turli hodisalarni paydo bo’lishi va estetik tarbiya muammolari, musiqaviy, badiiy, adabiy qobiliyatfarni shakilantirish va tarbiyalash muatnmolarini o’rgainadi, ilmiy ijodiyot psixologiyasi ilmiy faoliyatning psixoiogik xususiyatlari, ijodiyotda intuisiya va ilhomni tadqiq qiladi.
W Rivojlanishning yosh xususiyatlmrini o’rganuvchi sohalar.
A) yosh psixologiyasi - inson shaxsining psixoSogtk xususiyatlari va bilish jarayonlarining ontogenezda rivojianishini o’rganadi. Yosh pslxologiyasi bolalar psixologiyasi, o’smirlar psixologiyasi, kattalar psixologiyasi, gerontopsixologiya kabi tarmoqiarga bo’linadi.
B) patopsixologiya- miya faoliyati buzilishlari natijasida kelib chiqadigan turli shakldagi ruhiy rivojlanishdan chetlanishni o’rganadi.
Oligofrenopsixologiya - miyaning tug’ma karnchiliklari tufayli paydo bo’ladigan bo’Iimlarni o’rganadi.
Surdopsixologiya - eshitish faoliyatida jiddiy nuqsonlari bo’lgan bolalarning rivojlanishini o’rganadi.
Tiflopsixoiogiya - ko’rish qobiliyati past yoki umuman ko’rrnaydigan kishi faoliyatini o’rganadi.
Qiyosiy psixologiya -hayotning filogenetik shakllarini o’rganuvchi psixologiya sohasi bo’iib, inson va hayvonlar psixologiyasini solishtirish orqali o’xshashlik va farq qiluvchi tomonlarini aniqlaydi.
Akmeologiya yetuklik darajasiga erishgan shaxs rivojlanishining yuqori darajasi ularning qonuniyatlari va rnexanizmlarini, ayniqsa rivojlanishining eng yuqori cho’qqiga erishish xususiyatlarini o’rganadi.
Inson va jamiyat o’rtasidagi ntunosabatlarning pstcologik
tomonlatini o’rganuvchi psixologiya sohalari.
Lljtimoiy psixologiya - uyushgan va uyushmagan ijtimoiy guruhlardagi shaxslararo o’zaro tasir jarayonida paydo bo’ladigan psixologik hodisalarni o’rganadi. 2.DifferensiaI psixologiya - shaxs shakiianishining individual psixologik yo’naltirilganligi kabi xususiyatlarni o’rganadi,
3.Din psixologiyasi - inson ongiga diniy qarashiarning tasiri masalalarini o’rganadi, 4.Etnopsixologiya - inson psixologiyasining etnik xususiyatlari, milliy xarakter, milliy tuyg’u, milliy g’oya, o’z-o’zini anglash, etaik stereotip, ularning qonuniyatlari va vujudga kelish xususiyatlarini o’rgandi.
5. Boshqaruv psixologiyasi - bu psixoiogiya fanining shunday sohasiki, unda inson tomonidan - boshqarishning psixologik tomonlarini o’rganadi. 6.Marketing psixologiyasi - yangi mahsulotlami ishiab chiqarishda ishlab chiqarish korxonalari va firmaiarni boshqarishni va uiar faoliyatini tashki! etishning psixologik rauammolarini tadqiq qiiadi.
Shu bUan hirga psixologiyaning bir qator tadbiqiy sohatari ham mavjud.
Eksperimental psixologiya - eksperimental metodlar yordamida psixik hodisalami tadqiq qilishnfng umumiy sohasi. Psixologiya fan sifatida falsafadan ajralib chiqishida, eksperimenta! tadqiqotlar o’tkazishda asosiy rol o’ynagan.
Ekstrema! psixoiogiya - insonnning o’zgargan muhit shart-sharoitlarida psixik faoiiyatning kechishi qonuniyatlarini o’rganadigan psixologiya sohasi.
Psixoflxiologiya - odamiarning individual psixologik va psixofiziologik farqlarini Imlqiq qiluvchi, psixologiya sohasi.
Siyosly psixologiya - jamiyatning siyosiy hayotidagi psixologik xususiyatlar, holatlar, qommiyatlar, ta'sirchanlik va ta'sir ko’rsatish jarayonlari kabi jabhalarni tekshiruvchi psixologiya sohasi.
Oila puixologiyasi - oila psixologiyasini o’rganuvcfai, fanlararo tadqiqot qiiishga yo’nalgiin psixologiya sohasi.
Parnpsixologiya - Hozirgi zamon fanining chegarasidan tashqaridagi, tushuntirish qiyin bo’lgan psixik hodisalarni o’rganadi,
Fan rivojlanib, taraqqiy etib borishi jarayonida uning sohalari ham kengayib bormoqda.
Do'stlaringiz bilan baham: |
