O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent to’qimachilik va yengil sanoat istituti huzuridagi bog’ot yengil sanoat texnikumi

Bevosita baxolash asboblari. 2.Solishtiribulchaydigan asboblar.

Davlat standartiga kura bevosta baxolaydigan asboblar aniklik darajasiga
karab sakkizta sinfga bulinadi 0,05 ; 0,1; 0,2; 0,5; 1; 1,5; 2,5; va 4. Asboblarning shka- lasida aniklik sinfini kursatuvchi son aylana ichiga olib kuyiladi. Nominal kattalik deb, asbobni yukori ulchash chegarasiga aytiladi. SHunday kilib, asbobni keltiril
AX
gan xatoligi u = 100 % Umumiy xolda xatolik musbat yoki manfiy bulishi mum-
^Xn
kin. Biror kattalikni asbob yordamida ulchab aniklaganda kilingan nisbiy xatolik deb asbobning eng katta xatoligining shu kattalikni ulchab topilgan kiymatiga nis- batiga aytiladi, bu nisbat foizlarda ifodalanadi. SHunday kilib asbob bilan kattalikni ulchagandagi nisbiy xatoligi aniklanadi.
2.Elektr ulchov asboblarini klassifikatsiyalanishi.
Eng kup tarkalgan tizimlarning ulchash mexanizmlari bilan tanishib chikamiz.
a) Magnitoelektrik ulchash mexanizmi kuchmas magnit zanjiri xamda xarakatchan
kismdan iborat buladi.
b) Elektromagnit ulchash mexanizmi galtak va strelka bilan bir ukka urnatilgan pulat uzakdan iborat. Xuddi usha ukka teskari ta’sir kursatuvchi spiralsimon prujina va tinchlantiruvchining alyuminiydan yasalgan sektorsimon yaprokchasi xam urnatiladi. Bu yaprokcha uzgarmas magnitning kutblari orasiga joylashtiriladi.

v) Elektrodinamik tizimdagi ulchash mexanzimi ikki seksiyaga ajratilgan kuchmas

galtak va xarakatchan galtakdan iborat buladi.
g) Ferrodinamik ulchash mexanizmini ishlash prinsipi elektrodinamik ulchash mexanizimlarining ishlash prinsipidan fark kilmaydi.


d) Induksion sistemadagi ulchash mexanizmidagi ikkita kuchmas elektromagnit xamda strelka bilan bir ukka urnatilgan xarakatchan alyuminiy diskdan iborat.
Z .Ulchash natijalarinitatssoslash va baxolash.
Texnologik jarayonlarni takomilashtirishda, boshkarish tizimlarida, elektr
energiyasini uzok masofalaridan tejamli uzatishda, kerak bulgan joyda uni talabi

ga muvofik taksimlanishi xamda elektr kurilmalarni osonlik bilan avtomatlashti rish imkoniyatlari elektr ulchov asboblari yordamida amalga oshiriladi.

Elektr ulchov asboblari xalk xujaligida elektr kattaliklari: kuchlanish, tok kuchi, kuvvat, energiya, karshilik, tok chastotasi shuningdek noelektrik kattaliklar: temperatura, namlik, satx va boshkalarni ulchashda keng kullaniladi. Elektr kuril- malarining ish rejimi ulchash asboblarining kursatishiga muvofik kuzatiladi.

2.