O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent to’qimachilik va yengil sanoat istituti huzuridagi bog’ot yengil sanoat texnikumi

Fizik kattaliklarni elektr usul bilan ulchash va uning axamiyati.

Ulchash natijalarini olish usuli buyicha bevosita va bilvosita ulchash usul lari mavjud. Bevosita ulchashlar shkalasi izlanayotgan kattalik xisobida darajalan gan ulchov asboblari yordamida bajariladi. Bilvosita ulchashlar yordamchi kattaliklar ning kiymatini beradigan asboblar yordamida bajariladi. Bu yordamchi kattalik vositasida izlanayotgan kattalik xisoblab chikariladi.
Maxsus texnik vositalar - ulchash asboblari yordamida biror fizik kattalikni kiymatini tajriba yuli bilan aniklash ulchash deyiladi. Ulchash ma’lumotlarini kuzatuvchi vosita uzlashtirilishi uchun kulay bulgan shaklda kursatuvchi texnik vosita ulchash asbobi deyiladi. Odatdagi ulchashlar uchun muljallangan asboblar ish asbobi deyiladi. Bu asboblarning shkalalarini darajaga bulib chikish uchun va ularni tekshirib turish uchun muljallangan asboblar namuna asboblar deyiladi. Ba’zi elektr ulchash asboblarini uzgarmas tok zanjirida xam uzgaruvchan tok zanji rida xam ishlatish mumkin buladi. Bunday ulchash asboblarini universal ulchov asbobi deyiladi. Uzgaruvchan tokni yukori kuchlanishli zanjirlariga ulanadigan ulchov asboblarining ulchash chegaralarini kengaytirish maksadida kuchlanish va tok transformatorlaridan foydalaniladi. CHunki bunday zanjirlarda ulchash chegarala- rini kushimcha karshilik yordamida yoki shuntlar yordamida kengaytirish mumkin emas. Negaki ulchash asbobining chulgamlari yukori kuchlanish ostida bulib ularni ishdan chikib kolish xolatlari kuzatilishi mumkin.
Nazorat uchun savollar.

1. 
   1.Texnologik jarayonlarni kanday kuzatiladi? 2.Absalyut xatolik, nisbiy xatolik nima?
   
2. 
   3.Elektrik usulda ulchashning boshka turda ulchashlardan avfzaligi nima?
   
3. 
   Noelektrik kattaliklarni elektrik usul bilan ulchash kanday?
   
4. 
   Ulchov asboblarining aniklik sinfi kanday? 6.Ishchi ulchash asbobi nima?
   
5. 
   Nominal doimiy - deganda nimani tushinasiz? 8.Universal ulchov asbobi nima?
   
6. 
   Bevosita va bilvosita ulchash usullarini tushintirib bering?
   
7. 
   Ulchash asboblarining klassifikatsiyasi kanday?