Mavzu: elektr mashinalarning ekspluatatsiyasi usullari

MA’RUZA 11-12

MAVZU: ELEKTR MASHINALARNING EKSPLUATATSIYASI USULLARI

Reja:

1. 
   Elektr mashinalarni ekspluatatsiya qabul ilish.
   
2. 
   Motorlarning ish rejimlari va izolyasiyasi.
   
3. 
   Elektr motorning texnik qarovi va joriy ta’mirlanishi.
   

Barcha elektr motorlarni ekspluatatsiyaga kabul kilib olinishi zarur. Kichik kuvvatli motorlar yohoch tarada olib kelinadi. Yirik motorlar esa yogoch yoki metall romlarda transportirovka kilinadi. Tashish va ortish tushirishda barcha extiyot choralari kurilishi, motorlarni mexanik zararlanishdan sakdash zarur. Elektr motorlarni ekspluatatsiyaga kabul kilishda. u kuzdan kechiriladi. Motor bilan texnologik agregat va uzatma bir karkasda bulsa, xammasi kurib chikiladi. Bundan tashkari boshkarish shkafi, ishga tushirish-ximoya vositalari xam kurib chikiladi. Valning erkin aylanishi tekshiriladi, motorni aylanish yunalishi strelka bilan kursatilgan bulishi kerak. Motorni maxkamlanish boshmoklari tekshirib kuriladi, ularda yoriklar bulmasligi zarur. Ularnish kutisi mexanik zararlanmagan bulishi zarur. Boshkarish - ximoya vositalari motor oldiga urnatilishi zarur, agar boshkarish pulti boshka erda buladigan bulsa, uning ishchi xolati va kursatkichlarini kursatib turuvchi signal elementlari bulishi zarur.

Elektr motor urnatiladigan fundament massiv bulishi, kamida elektr motor vaznidan 15-20 barobar massaga ega bulishi zarur. Tarmok kuchlanishini ulchab turuvchi voltmetr, yuklamasi uchun esa ampermetr va signal lampalari soz bulishi zarur.

Elektr motorni eksplutatsiyaga kabul kilishda izolyasiya karshiligi ulchab kuriladi. Izolyasiya karashligi kamida 0,5 MOm bulishi kerak. Odatda zavoddan kelib tushgan motorlarda izolyasiya karshiligi R_U3 «20 MOm atrofida buladi. Ishga tushirish, ximoya vositalarining izolyasiyasi xam kamida R_U3 > 0,5 MOm karshilikda bulishi kerak. Urnatilganda motorlarni fazalaridan tashkari korpusi erga ulanish tarmogiga ulanadi: R_ep < 4 Om

bulishi zarur. Erga ulanish konturi zararlanishlardan ximoya kilingan bulishi zarur.

Elektr motorni ishga tushirishdan oldin fazalarining boshi va oxirlari tekshiriladi. Valning erkin aylanishi kuriladi, Izolyasiyasi karshiligi ulchab kuriladi, ishga tushirish - ximoya vositalarining sozligi tekshiriladi. Tarmok kuchlanishi va motor fazalar ulanishi mosligi tekiriladi, fazalar simmetriyasi ulchab aniklaniladi.

Uch fazali asinxron elektr motorlar tarmokka tulik kuchlanishga tugridan tugri ulanadi. Motorni ishga tushirishda tarmok kuchlanishining pasayishi aniklaniladi, yoki kuchlanish isrofi kuyidagicha aniklaniladi.

Bu yerda: tarmoq qarshiligi, Om.

ta’minlovchi transformator qarshiligi, Om.

motor qarshiligi,

tarmoы nominal kuchlanish, V.

motorni ishga tushirishdagi tok miыdori, A.

Agar kuchlanishning pasayishi 15. 20% dan kam bulsa, asinxron elektr motorlar tarmokka tulik kuchlanishga tugridan tugri ulanishi ruxsat etiladi. Aks xolda maxsus sxemalar yoki vositalar kullaniladi. Elektr motorni ishga tushish xolati ish mashinasi bilan birga xam tekshirib kurilishi zarur. Motorni ishga tushirishda tok mikdori nominal tokga nisbatan 5-7 barobar kutarilishi mumkin. Motorning tokini ishga tushirishda chegaralash uchun kiska tutashtirilgan rotorli asinxron motorlarda bir necha uslublar kullaniladi: agar normal ish rejimida motor stator chulgamlari uchburchak sxemada ulangan bulsa, uni ishga tushirishda yulduz sxemasida ulanadi, ishga tushirib bulgach, uchburchak sxemasiga utiladi; motor ishga tushirishda avtotransformator yoki reaktor orkali ulanadi, yirik elektr motorlarda; agar rotori faza chulgamli bulsa rotor chulgamlariga kushimcha karshilik ulanadi. YUkoridagi uslublar - sxemalar motorni tuxtatish yoki tezligini uzgartirishda xam kullanilishi mumkin.

1.