O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi termiz davlat universiteti iqtisodiyot fakulteti “iqtisodiyot” kafedrasi

Manba: NRN Research
 
Amerikada restoran biznesida bir qancha xolding guruhlari bir qator 
tovar markalariga (belgilariga) ega. Masalan; «Pitsa-Xat» «Pepsiko Ink» 
kompaniyasiga qarashli, «Tako Bell» esa «Kentukki Fred CHikken» 
kompaniyasiga, «TV xolding INK»ga «Denis», «Kuinsis», «El Pollo Loko» va 
«Kantin Korp»lar kiradi. Oxirgi yillarda Amerikaning yirik restoran zanjirlari 
strategiyasi asosan kechki payt ovqatlanishga qaratilgan, chunki bundan katta 
daromad keladi. 
2-jadval 
Korxonalar soni bo’yicha birinchi 30 ta restoran tarmoqlarining tasnifi 
№ Restoran. zanjiri 
Korxonalar 
umumiy soni 
Kompaniya 
Kontseptsiya turi 
1. 
7-eleven 
13760 
- 
Foydali joylash 
2. 
Makdonalds 
13093 
Mondonalds korp. 
Gamburgerlar 
3. 
Pitsa XAT 
9450 
Pepsiko Inkg 
Pitsa 
4. 
Kentukki-frayd CHikken 
8729 
I 
Tovuq 
5. 
Sabvey 
7327 
- 
Sandvichlar 
6. 
Burger King 
6648 
Pilsberi korp 
Gamburgerlar 
7. 
Deri Kuin 
5381 
Deri Kuin kor. 
Pishiriqlar 
8. 
Domino Pitsa 
5300 
Dominos Ink. 
Pitsa 
9. 
Gardner Merchan Fud servis. 4600 
- 
Podryadchiklar 
10. Littl Sizar 
4300 
Littl Sizar 
Pitsa 
11. Tako Bell 
4000 
Pepsiko Ink. 
Meksikacha taom 
12. Vendus 
3962 
Vendis Int. 
Gamburgerlar 
13. Baskin Robbins 
3425 
Elayd layons 
SHirinliklar 
14. Xolidey Inn otels. 
3385 
Xolidey korp. 
Uyda xizmat ko’rsatish 
15. Xardis 
3365 
Imako Ltd. 
Gamburgerlar 
16. ARA Servis 
2767 
ARA servis INK 
Podryadchilar 
17. Dankon Donats 
2754 
Dankin Donats 
SHirinliklar 
18. Arbis 
2603 
Royal Kroun kos 
Sandvichlar 
19. Marnott Menejment servis 2519 
Marnott korp. 
Podryadchiklar 
20. Army and Air force service 2189 
Harbiy tashkilotlar 
21. Kantin korp. 
1862 
TV xolding s INK 
Podryadchiklar 
22. CHois Otels 
1707 
- 
Uyda xizmat 

---

23. SHeraton 
1510 
SHeraton korp. 
Uyda xizmat 
24. Denis 
1460 
Dn. eych Ay korp. Oilaviy tushlik 
25. Long Djon Silvers 
1149 
Djernko Ink 
Dengiz maxsuloti 
26. Xilton Otels 
1200 
Xilton inter 
Uyda xizmat 
27. Sonik Drayvin 
1191 
Sonik indastris 
Gamburgerlar 
28. Djek in ze boks 
1155 
Fudmeyker INK 
Gamburgerlar 
29. Big Boy 
840 
Marpott. Korp. 
Oilaviy tushliklar 
30. SHoneys 
855 
SHoneys Ink. 
Oilaviy tushliklar. 
Manba: NRN Research, Nations Restaurant News Top Restaurant CHains and 
Restaurants Institutions. 2003 y.
Amerika Milliy Restoranlar assotsiatsiyasi ma’lumotlariga ko’ra, 
2003 yilda mamlakatda umumiy ovqatlanishda 887 ming korxona xizmat 
ko’rsatib, 320 mlrd, dollar savdo tushumiga ega bo’ldi va xizmat 
ko’rsatish shtatlarida 9,5 mln. kishi qatnashdi. 
 
5.3.Dunyo miqyosida ovqatlanish tarmoqlarining kengayishi 
Hozirgi vaqtda dunyoda restoranlar kontseptsiyasi yirik savdo
markazlarida yuqori suratda rivojlanmoqda. Bunday xizmatlar 
yordamida bu savdo markazlariga tashrif buyuruvchilar soni ortmoqda, 
natijada savdo hajmi 10-30 foiz ga oshdi. Masalan: Buyuk Britaniyada 
1000 ga yaqin shu turdagi restoranlar mavjud. Bu kontseptsiyalarning xilma-
xilligi savdo markazlaridaga bir qator kafe va restoranlardan tashkil topgan 
«SHaxobcha»lar kontseptsiyasi bilan izohlanadi. London markazidagi 
«Meveniks Marshe» restoranida bitta bo’limda bir vaqtning o’zida 7 ta 
unchalik katta bo’lmagan restoranlarga xizmat ko’rsatiladi
31
.
Turistlarni ovqat bilan ta’minlash sxemasi turning shakliga, 
turistlarning toifasiga, binolarning qurilish joylariga yaqin yoki 
uzoqligiga va boshqa faktorlarga bog’liq. Ovqat bilan ta’minlash tartibi 
yo’llanma, shartnoma, Vaucherda ko’rsatiladi. qoidaga ko’ra, nonushta 
turistlarga «shved stoli» tizimi shaklida beriladi bu o’z-o’ziga xizmat qilish va 
assortimentda mavjud bo’lganlari o’zlarining hohishlariga binaon amalga 
oshiriladi. Mehmonxonalarda ko’pchilik nonushtalar kafeda-bufetda, 
restoranda yoki xonaga buyurtma berish orqali bo’ladi. Minibari va oshxonasi 
bor nomerlarda nonushtalar mustaqil tayyorlanadi. Ovqatlanishning «yarim 
pansion» shakliga ko’ra turistlarga umumiy tushlik ovqat yoki kechlik 
belgilangan vaqtda beriladi. «To’liq pansion»da esa ovqatlanish 3-4 marta 
bo’ladi. Tabiiyki sport, ovchilik, alpinistik va boshqa turdagi yakka tartibdagi 
31
Д.Абдуллаева. “Ресторан фаолиятида кичик ва ўрта бизнесни ривожлантириш” магистрлик 
диссертацияси. 2004. 

---

turlarning ovqatlanish shakli (mustaqil) maxsus polufabrikant va 
kontsentrantlardan mustaqil toam tayyorlashga asoslangan.