O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi termiz davlat universiteti iqtisodiyot fakulteti “iqtisodiyot” kafedrasi

Xizmat ko’rsatiladigan mijozlar (mehmonlar) kontingenti.
 
Ushbu 
me’zonga ko’ra ovqatlanish korxonalari quyidagilarga bo’linadi:

hamma uchun mumkin bo’lgan; 

muayyan mijozlar kontingentiga xizmat ko’rsatishga mo’ljallangan. 
Restoran, kafe, barlar mehmonxona komplekslari tarkibida avvalo 
birinchi navbatda tashrif buyuruvchi mehmonlar uchun xizmat 
ko’rsatishga mo’ljallangan bo’lsada, ko’pchilik holatlarda barcha uchun 
xizmat ko’rsatadi.
Maxsulot assortimenti (ixtisoslashuvi).
 
Ovqatlanish korxonalarini 
maxsulot assortimenti kengligiga qarab ikkita kata toifaga ajratish 
mumkin: 
1)
to’liq xizmat ko’rsatishni o’z ichiga olgan; 2) ixtisoslashgan. 
To’liq xizmat ko’rsatishni o’z ichiga olgan ovqatlanish korxonalari 
orasida ko’pincha faqat restoranlar va kafelar mavjud bo’lib, ular keng 
assortimentdagi gazaklar, taom, non va qandolat maxsulotlari, turli 
ichimliklar taklif etishadi. To’liq xizmat ko’rsatishni o’z ichiga olgan 
restoran va kafelar menyusida firma va buyurtma taomlar ulushi yuqori 

---

bo’lib, ular yuqori toifadagi taomlar
(fr. Haute cuisine
) sirasiga kiradi. 
To’liq xizmat ko’rsatishni o’z ichiga olgan restoranlarda metrdotel 
xizmati darajasi juda yuqori: metrdotel mehmonni kutib oladi va stolga 
o’tkazadi, katta ofitsiant taomlar to’g’risida maslaxatlar beradi, buyurtma 
qilinayotgan taomning alohida xususiyatlarini tushuntiradi, qanday vino 
buyurtma qilingan taomga mos kelishini maslaxat beradi.
To’liq xizmat ko’rsatishni o’z ichiga olgan restoranlarda tashkiliy 
jihatlar umumiy kayfiyatga mos holda amalga oshiriladi va bu narsa 
unutilmas taasurot qoldiradi. 
Ovqatlanish korxonalari ixtioslashuvi turlicha bo’lishi mumkin: 
masalan, xitoy, frantsuz, italiya, o’zbek taomlari va xakozolardan tortib 
bir yoki bir necha nomdagi taomlar taklif etishgacha.
Bir asosiy taomga ixtisoslashgan korxonalar odatda tez xizmat 
ko’rsatishga ixtisoslashgan bo’lib, ular quyidagi taomlarni taklif etishadi: 
gamburgerlar — McDonald s, Burger King , Wendy ‘s; pitsalar — Pizza 
Hut, Domino, Little Ceasar; dengiz maxsulotlari — Red Lobster, John 
Silver’ s; jo’jadan taomlar — KFC, CHurch’s; bifshtekslar — Sizzler, 
Pondrrosa, Bonanza; sendvichlar — Subwau; blinlar — International 
House of Pancakez, Country Kitchen. 
Ko’rib chiqilayotgan ovqatlanish korxonalarining tasniflanishi 
shartli bo’lib, bir restoranning o’zi ham to’liq xizmat ko’rsatishga 
moslashgan ham ixtisoslashgan bo’lishi mumkin. Masalan frantsuz 
taomlariga ixtisoslashgan ovqatlanish korxonasi bir vaqtning o’zida
kamida 15 ta nomdagi taomlarni taklif etishi mumkin.
Ovqatlanish korxonalari ichida barlarda ixtisoslashish oson bo’lib, 
sotilayotgan ichimliklariga bog’liq holda nomlanadi (vino, piva, sut, 
kokteyl barlar va boshqalar).
Gazakxonalar ham umumiy va ixtisoslashgan turlarga (shashlik, 
cheburashka, pitsa, blin, bulon i h.k.) bo’linadi.
Sig’imi. 
Restoranlar uchun 50 dan 500 o’ringacha, kafe — 50 dan 
150 o’rin, oshxonalar — 50, 100, 200, 500 va undan ko’p o’rin va h.k.