O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti pedagogika fakulteti

Amalim, ha, 
Sayil berda, 
Tezda etib kel! 
3
Баровков А.К. Игры ўзбекских детей. Аист и связанные с ним приметы и поверья у местного 
населения //Сб. научного кружка при Востоке САГУ - вып.1. - Т..-1928-. С.31 -43,45. Бу жанрни 
чеклашмачоқ деб ҳам аташади. 

---

160 
Otda etib kel! 
O‘ynagani kel! 
Tortishgani kel! 
Bellashgani kel! 
Kelmasang, ham kel! 
 
Diqqatimizni tortgan «hamalim», «amalim» so‘zlari shunchaki qofiyali iboralar emas, 
ularning o‘zagi “hamal” va “amal” bo‘lib, ular mavsumga tegishli so‘zlardir. O‘tmish yil taqvimida 
arabcha atalgan hamal yilning birinchi oyi bo‘lib, u 21 mart -21 aprel oralig‘iga to‘g‘ri keladi. Hamal 
oyida tabiat jonlanib, ekinlar amalga kiradi, barra yaproqlarga burkanishadi. Tabiat bilimdonlari - 
dehkonlar bu hodisani yaxshi tushunishgan, shu sababli xalqimiz orasida 
«Hamal kirdi - amal kirdi» 
maqoli paydo bo‘lgan. 
«Jarchilar qo‘shig‘i»
o‘tmishda ko‘klamda bayram yoki sayl sababli yoshi 
ulug‘lar tomonidan aytilgan. Bunda Navro‘z bayramidagi kurash yoki ko‘pkari (
otda etib kel
!) 
musobaqasi nazarda tutilgan. Keyinchalik bu qo‘shiq bolalar folkloridan joy olib mavsumiy 
ahamiyatini yo‘qotgan va o‘yinga chaqiruvchi oddiy chorlama - qo‘shiqka aylangan. 
Sanamalar
aytilganda so‘z yoki bug‘in - sanoqlar yordamida o‘yin shartini bajaruvchi bola 
aniqlanadi. Jumladan,
«yashinmachoq»
o‘yinida sanama oxirida qolgan bola ko‘zini yumib 
belgilangan sonni sanaguncha yashiringan bolalarni topish shartini bajarishi kerak,
 «quvlashmachoq»
o‘yinida esa qochgan bolalarni quvib ushlashi lozim. Sanamalar mavzu va hajm nuqtai nazaridan 
rang - barang bo‘ladi: