O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi qarshi davlat universiteti qo'lyozma huquqida udk 577. 17 (021) xasanov shuxrat mirza o'G'LI

Magistrlik dissertasiyasining maqsadi: Mahalliy Trichoderma harzianum mikromitsetlarning alkaloidlari,terpenoidlarining ajratish yangi hosilalarini sintez usullarini ishlab chiqish hamda ularning tuzilishi, fizik-kimyoviy va biologik xossalarini aniqlashdan iborat.
Magistrlik dissertasiyasining vazifalari:
1. Mahalliy Trichoderma harzianum mikromitsetlarni turli ozuqa muhitido'stirish orqali olingan alkaloidlarni va terpenoidlarini sifat hamda miqdoriy tarkibini aniqlash;
2. Gibberillin A3, 2,3-digidro-1,4-benzpiranol-4, 5-[(2-metoksifenoksi]- 1,3-oksazolidin-2-on, ergostiren, indolsirka kislota va garzian kislotalarini xromatografik usulda ajratish, ularning tuzilishi va kimyoviy xossalarini aniqlash;
3. 2,3-digidro-1,4-benzpiranol-4, 5-[(2-metoksifenoksi]-1,3-oksazolidin-2-on atsillash, vinillash reaktsiyalarini amalga oshirish orqali, terpenoid xalqasidagi gidroksil, ikkilamchi amid guruhlariga xos O,N-atsil va O,N- vinil birikmalarni sintez qilish usullarini ishlab chiqish;
4. Ajratib olingan alkaloidlar, terpenoidlar va ularning hosilalarini farmako toksikologik xossalarini tadqiq qilish;
5. Biologik xususiyatlarini aniqlash orqali optimal tarkibli alkaloid, terpenoid birikmalarni aniqlash va ularni amaliyotga qo'llash uchun tavsiya qilish;
6. T.harzianum shtammi asosida olingan «Biostim» mikroo'stirgichbiopreparatini qishloq xo'jaligi ekinlarining hosildorligini oshirishda qo'llash bo'yicha tavsiyalar ishlab chiqish;
Tadqiqotning ob'ekti: Tuproqdan va qishloq xo'jaligi ekinlari ildiz rizosferasidan ajratib olingan mahalliy Trichoderma harzianum mikromitset shtammlari alkaloidlari va terpenoidlari hamda ularning hosilalaridan iborat.
Tadqiqotning ilmiy yangiligi quyidagilardan iborat:
1.Ilk bor yangi tuzilishli seskviterpenoid va indol sinfiga kiruvchi Gibberillin A3, 2,3-digidro-1,4-benzpiranol-4, 5-[(2-metoksifenoksi]-1,3-oksazolidin-2-on, ergostiren, indolsirka kislota va garzian kislotalarini moddalari olingan, tuzilishi isbotlangan va kimyoviy xossalari aniqlangan;
2.Tuproq va makkajuxori ildiz rizosferasidan ajratib olingan mahalliy mikromitsetlar Trichoderma harzianum mikroqo'ziqorinning morfologik-kul`tural, fiziologik-biokimyoviy xususiyatlari aniqlandi va identifikatsiyalab olingan Trichoderma harzianum turidagi mikroqo'ziqorinning optimal ozuqa muhitini va o'stirish sharoitlarini o'rganildi;
3.Yangi alkaloidlar va terpenoidlarni N,O-atsillash, N,O-vinillash reaktsiyalari amalga oshirilgan, ular asosida biologik faol birikmalar sintez qilingan;
4.Trichoderma harzianum mikrozamburug'dan 6 ta seskviterpenoid va indol halqasi tutgan ikkilamchi metobolitlar ajratib olindi va fizikaviy – tadqiqot usullari yordamida tuzilishi aniqlandi;
5.Mahalliy Trichoderma harzianum zamburug' shtammi asosida qishloq xo'jaligi ekinlari o'sishi, rivojlanishi va hosildorligini oshiruvchi turli xil fitopatogen zamburug'larga qarshi antifungal xususiyatga ega «Biostim» mikroo'stirgich biopreparati yaratildi.