O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi qarshidavlatuniversitetining pedagogika instituti

Fuqarolik mas’uliyati
– qonun ustivorligini tan olish va har bir shaxsning ijtimoiy hayotni 
takomillashtirish jarayonida ishtirok etish vazifasini teran his qilish. Ushbu fuqarolik 
mas’uliyatini tо‘liq anglab yetmas ekanmiz, bizning Shaxs sifatidagi ma’naviy kamolotimiz 
ham tugallik kasb etmaydi. 
71.
“Fozil shahar” – 
Abu Nasr Forobiy talqinida "Insonlari haqiqiy saodatga erishish yо‘lida 
bir-biriga yordam berish uchun birlashgan shahar”. Har bir inson Haq oldidagi mas’uliyatini 
tо‘g‘ri anglab, kamolot sari о‘zi intilar ekan, о‘zgalarning ham xuddi shunday intilishiga 
kо‘makdosh bо‘lishga astoydil urinsa, natijada "fozil shahar" (jamiyat, millat, mamlakat) 
vujudga keladi. Ulug‘ allomaning bu qarashlari bugungi kundagi “fuqarolik jamiyati” 
tushunchasini mukammal ifodalaydi. 
72.
Qadr 
– Xoliqi olam irodasi va qudrati bilan yaratilgan har bir mavjudotning olamdagi 
о‘ziga yarasha о‘rni va salmog‘i, har bir insonga yaratilishdan ato etilgan ilohiy ne’mat. 
Haqiqiy Shaxs darajasiga yetishgan inson о‘z qadrini, shu bilan birga yorug‘ olamdagi 
barcha ashyo va mavjudotlar qadrini muayyan darajada anglab yetgan, shu asosda 
jamiyatning faol a’zosiga aylangan inson bо‘ladi. "Men Alloh tomonidan yer yuzida xalifa 
etib yaratilganman", deb о‘zlikni anglab yetish - о‘z qadrini tо‘g‘ri baholashning 
poydevoridir. О‘z qadrini anglab yetish barobarida har bir inson о‘zga insonlar ham yer 
yuzida xalifa ekanligiga imon keltirib, ularning ham qadrini о‘zidan kam bilmaydi. 
Qadr
timsol-tushunchasi ma’naviyatga oid bо‘lib, uni iqtisod sohasiga tatbiq etilsa, qiymat va 
bahoga, siyosatda mavqe’ va maqomga aylanadi. 
73.
Mavqe
– har bir insonning jamiyatda ishg‘ol etib turgan muayyan о‘rni, qadri va qudrati. 
Siyosatdagi huquq, burch, imtiyoz hodisalarining tagzaminida ayni shu insonlarning bir-
biriga nisbatan mavqe va maqomi masalasi joy olgandir. 
74.
Maqom
– har bir insonning jamiyat hayotida rasmiy hujjatlar bilan tasdiqlangan muayyan 
о‘rni, holati. Har bir insonning mavqe’ va maqomi orasidagi farq qancha kuchayib borsa, 
uning ruhiyatida ham ziddiyat kuchayadi, natijada bu holat jamiyat hayotiga hamsalbiy ta’sir 
kо‘rsata boshlaydi. 
75.
Tadbirkor 
– mamlakatda ishlab chiqarish, tijorat va moliya ishlarini tashkil etuvchi va 
boshqaruvchi ijtimoiy toifa (sanoatchi, tijoratchi, bankir). Ijtimoiy vazifasi: mamlakatning 
iqtisodiy rivojini ta’minlash. Bosh ma’naviy fazilati: