O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi qarshidavlatuniversitetining pedagogika instituti

Insoniy bilimlar
- insonga yaratilishdan berilgan tafakkur va tahlil qobiliyati tufayli hosil 
qilingan, nisbiy, ya’ni nomukammal va adashuvlardan xoli bо‘lmagan bilim. 
91.
Irfoniy bilim
- tasavvufda oriflik darajasiga erishgan sufiylarga ilohiy ilhom orqali 
beriladigan bilim, ilmi laduniy. Insonlar tilida boshdan-oyoq faqat ramz va ishoralar orqali 
ifodalanadi. 
92.
Naqliy bilimlar
– ilohiy kitoblar orqali yoki turli yо‘llar bilan (asosan, yozma manbalarda) 
о‘tmish ajdodlardan yetib kelgan bilimlar. 
93.
Aqliy bilimlar 
- inson о‘z tafakkuri bilan yetishgan bilimlari. 
94.
Mantiqiy bilim
- inson о‘zi bilgan narsalarini fikriy qiyoslash va tahlil qilish orqali hosil 
qilgan bilimlari. 
95.
Nazariy bilim
- mantiqiy tafakkur natijasida erishilgan bilim. 
96.
Modellashtirish
– Borliq haqiqatini anglab yetish va о‘zgalarga anglatishga urinishning 
о‘ziga xos yо‘nalishi, muayyan tushunchalar yoki timsollar tizimi vositasida murakkab 
voqelikni soddalashtirib, yaxlit shaklda ifodalash. 
97.
Tafakkur turlari
- Borliq mohiyatini anglab yetishga urinishning turli usullari, asosan 
tushuncha, tasavvur va timsollarga tayanib olib boriladigan aqliy faoliyat turlari. 
98.
Asotir tafakkur
- Borliq mohiyatini idrok etishga dastlabki urinish bо‘lib, ibtidoiy jamoa, 
qisman qadimgi dunyo va о‘rta asrlar odamining fikrlash tarziga xosdir. Bu davrlarda 
aksariyat insonlar g‘ayb olamiga oid narsa-hodisalar va mavhum tushunchalarni moddiy 
voqelik ashyolaridan ajratib tasavvur qila olmaydilar, mushriklikning kelib chiqish sababi 
ham shunda. 
99.
Amaliy tafakkur
- muayyan hayotiy tajriba asosida amaliy hulosa qilish. 
100.
Mantiqiy tafakkur
- asosiy tafakkur turlaridan, sabab-oqibat bog‘lanishlari asosida 
fikr yuritish. 
101.