O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi namangan davlat universiteti

 
 3.3. Tarif siyosatining asosiy ko’rinishlari 

---

Milliy xo’jaligining holatiga bog’liq ravishda bojxona siyosati olib borishning 
ikki variantini ajratib ko’rsatish mumkin - iqtisodiy rivojlangan va rivojlanayotgan 
mamlakatlardagi bojxona siyosatlari. 
Rivojlangan mamlakatlar uchun kup ustunli tariflar xos bulib, u turli import boji 
stavkalari: barcha davlatlar uchun taallukli bulgan mikdori baland umumiy 
stavkalar, eng qulay sharoit yaratish rejimi stavkasi (ikki mamlakat urtasida 
kelishilgan xolda urnatilgan savdo operatsiyalarining imtiyozli tartibi), kambagal, 
past darajada rivojlangan iqtisodiyotli mamlakatlardan kilinadigan importlar uchun 
belgilangan preferentsial koeffitsentli stavkalarni nazarda tutadi. 
Rivojlangan mamlakatlar bojxona tariflarining boshka bir xususiyati, bu 
tariflarning 1988 yilda joriy etilgan «Xalqaro tovarlarni tavsiflash va 
kodlashtirishning uygunlashtirilgan tizimi» (UT) bilan korrelyatsiyasi (o’zaro 
bog’liqligi) hisoblanadi. 
Rivojlanayotgan mamlakatlar guruhi bojxona siyosatining uziga xos xususiyati 
eksport bojlaridan keng kulamda foydalanish va nisbatan yukori import tarifi 
stavkalarini ushlab turish (bu stavkalar rivojlangan mamlakatlar uchun misli 
kurilmagan darajaga yetadi - 50-100 foizgacha, Misr, Ekvador, Pokistonda hatto 
bundan ham yuqori) xosdir. 
Bundan tashkari kupchilik rivojlanayotgan mamlakatlarda, AQSH, Yaponiya 
va Yevropa derjavalaridan farkli ravishda, eski Bryussel tovar nomenklaturasidan 
yangi Uygunlashtirilgan tizimga endigina utishmokda. SHuning uchun ularning 
ba’zilari ko’p kolonkali tariflarni qo’llaydi (Senegalda — 9 ta, Malida — 17 ta). 
Milliy tariflar bilan bir katorda jaxon iqtisodiyotida bir necha mamlakatlarni bojxona 
ittifoqlariga birlashishi keng tarkalib bormokda. Bojxona ittifoklari tashki savdoni 
davlatlararo tartibga solishni turli ko’rinishlaridan amaliy foydalanishmokda, bunda 
ular turli hududiy va global xalqaro tashkilotlar ko’magiga suyanmokda.