O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi mirzo ulufbek nomidagi o‘zbekiston milliy universiteti

- mineral moddalar;
- erigan gazlar; 
- organik moddalar. 
Suvda 
erigan
 
mineral 
moddalar
,
 
o‘z 
navbatida, 
makrokomponentlar
va 
mikrokomponentlar
ga bo‘linadi.
 
Makrokomponentlarga HCO
3
, CO
3
, SO
4
, Cl, Ca, Mg, Na, K ionlari 
kiradi va odatda ular ko‘llar suvida nisbatan katta miqdorda uchraydi. 
Mikrokomponentlar esa juda oz miqdorda bo‘ladi, lekin ularning 
ko‘pchiligi ko‘llardagi biologik jarayonlarning kechishida muhim ahamiyat 
kasb etadi. Ba’zan mikrokomponentlarning juda oz qismi ham ko‘ldagi 
biologik jarayonlarning tezlashishiga yoki aksincha sekinlashishiga kuchli 
ta’sir ko‘rsatadi. Ularga azot, fosfor, kremniy va qisman temir birikmalari 
kiradi va ular 
biogen moddalar 
deb ataladi. 
Erigan gazlarga atmosfera tarkibida mavjud bo‘lgan kislorod (O
2
), 
azot (N
2
), karbonat angidrid (CO
2
), metan (CH
4
), vodorod (H
2
) va 
boshqalar kiradi. Ular orasida suvda erigan kislorod o‘ta muhim bo‘lib, u 
ko‘llar faunasi va florasi rivojlanishini ta’minlaydi. 
Uchinchi guruh, ya’ni organik moddalar esa kolloidlar
(parchalanish mahsulotlari-aminokislotalar, kislotalar, spirtlar, uglevodlar) 
va 
suspenziyalar
(tirik, o‘lik organizmlar, ularning qoldiqlari) ko‘rinishida 
bo‘ladi.
 
O‘rta Osiyoning ko‘pchilik ko‘llarida minerallashuv darajasi suv 
balansi elementlarining o‘zgarishiga bog‘liq holda yil davomida o‘zgarib 
turadi. Shu bilan birga, o‘lkamizning tog‘li hududidagi ko‘llarning 
ko‘pchiligi oqar ko‘llar bo‘lgani uchun, ularda erigan tuzlar miqdori juda 
kichik bo‘ladi. Aksincha, tekislikdagi ko‘llarda sarflanish asosan 
bug‘lanish hisobiga bo‘ladi va natijada ularda minerallashuv darajasi 

---

155 
yuqori bo‘ladi.